Монгол улсын Арслан До.Ганхуяг: Нутгийнхаа заануудын оймс, хувцсыг нь угаасаар бөх болсон


-Та бол хамгийн олон удаа шөвгөрч, начин цолоо баталсан бөх. Бөхийн спортоор хичээллэх болсон талаар чинь яриагаа эхэлвэл ямар вэ?
-Багын барилдах, ноцолдох дуртай хүүхэд байлаа. Тэгж явсаар 1988 онд “Хөдөлмөр” нийгэмлэгийн чөлөөт бөхийн секцэнд МУ-ын гавьяат дасгалжуулагч Х.Намшир багшийнхаа шавь болж, 1990 оноос хойш үндэсний бөхөөр барилдах болсон. Чөлөөт бөхийн ОУ-ын хэмжээний мастер цолтой. Оюутны дэлхийн аваргын мөнгө, олон улсын “Монгол говь” тэмцээний гурван удаагийн аварга, өсвөр үеийн улсын аваргаас гурван алт, нэг мөнгө, насанд хүрэгчдийн улсын аваргаас нэг мөнгө, хоёр хүрэл, зүүн Азийн чөлөөт бөхийн мөнгөн медальтай. Сүүлийн үед жин нэлээд нэмсэн болохоор чөлөөт бөхөөрөө барилдахгүй байгаа.
-Нэг үе чөлөөтөөр одтой барилддаг байсан. Энэ амжилтаа ахиулъя гэж боддог уу?
-Тив, дэлхийн тэмцээнд орж байсан ид үедээ чөлөөт бөхдөө илүү сонирхолтой байлаа. Одоо бол үндэснийхээ бөхөөр түлхүү хичээллэж байна. Чөлөөт бөх хамгийн дээд жин нь 120 кг, гэтэл би 130 гарчихсан. Нас ч явчихлаа, жингээ хасахад хүнд байгаа учраас чөлөөтөөрөө хичээллэхээ больсон. Гэхдээ цаашдаа жингээ хасаад барилдах бодол бий.
-Таныг үндэсний бөхөд “урвахад” удам нөлөөлсөн үү. Ээжийн тань талд бөх байсан гэж сонссон юм байна?
-Үндэсний бөх бол монголчуудын гол сонирхдог спорт. Тиймээс хүн шахсан шахаагүй өөрийнхөө сонирхлоор барилдаж эхэлсэн. Манай ээжийн тал бөхийн удамтай. Аймгийн заан хурц Мижиддорж, аймгийн арслан Аюушжав нарын бөхчүүд байна. Бид гурав Өвөрхангайн наадамд 30 жилийн зөрөөтэйгөөр үзүүр, түрүүнд үлдэж байсан билээ. Мөн жудогийн гавьяат тамирчин, самбо бөхийн улсын аварга Д.Цэрэнханд бид хоёр төрсөн эгч дүүсийн хүүхдүүд. Би эхээс дөрвүүлээ, айлын отгон хүү. Багадаа ах нартайгаа их ноцолдоно. Ах нар маань уг нь барилддаг байсан ч сургууль соёлын мөр хөөгөөд орхицгоосон. Аав маань өөрөө барилдахгүй ч биднийг их дэмжинэ. Би анх 16 настайдаа нутгийнхаа Д.Цэрэнтогтох аваргаар ахлуулсан Ганбаатар, Долгорсүрэн, З.Дүвчин, Д.Эрдэнэбат нарын заануудтай наадмын бэлтгэлд гардаг байлаа. Хүүхэд байсан болохоор томчуулынхаа амыг хараад баярлаад сууна. Ах нар юу хийж, юу ярих нь вэ гэдгийг хараад юу л хий гэнэ, хамгийн түрүүнд босож гүйгээд хувцас хунар, оймсыг нь хүртэл угаана шүү дээ. Галд гарсандаа бөөн баяр болоод л оймс угаа гэхэд нь инээгээд л угаадаг хүүхэд байсан. Манай нутгийн “Их монгол” дэвжээ 1998 онд байгуулагдаж манай гал наадмын бэлтгэлээ нутгийнхаа элсэн тасархайд хийдэг болоод удаж байна. Харин наадам дөхөхөөр Бугын сангийн аж ахуйд бэлтгэл базаадаг.
-Улсын цолонд хүрсэн тэр мөчөө эргэн дурсаач?
-Миний аав Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын Дөлгөөн хайрхны урд төрсөн. Энэ сайхан нутгаа би өөрийн төрсөн нутаг гэж бодож, цоллуулж явдаг. 1995 онд 19 насандаа аймгийнхаа наадамд түрүүлж, аймгийн арслан цол хүртсэн. Аавынхаа “Аймгийн начин болоод ирээрэй” гэсэн захиасыг нь давуулан биелүүлчихээд холбоон дээрээс гэр лүүгээ залгаж хамгийн түрүүнд аавдаа дуулгасан. Аав маань жигтэйхэн баярлаж билээ. 2000 онд О.Бахыт харцагаар гурав, Д.Эрдэнэбат заанаар дөрөв, дархан аварга Д.Цэрэнтогтохоор тав давж МУ-ын начин хэмээх сайхан цолыг хүртсэн. Би улсын наадамд 17 настайгаасаа эхэлж барилдаад долоон жилийн дараа 24 настайдаа улсын цолонд хүрсэн. Түүнээс өмнө хоёр, гурван ч удаа начин болчих юм шиг санаж явлаа. Гэхдээ аливаа юм чинь цаг хугацаатай байдаг юм билээ. Эргээд бодоход тэр жилүүд надад туршлага болж байсан. Анх начин болчихоод аав ээждээ өдий дайны хүүхэд төрүүлж өсгөж, бөхийн спортоор хичээллэхэд байнга тусалж дэмжиж байсанд нь баярлаж байлаа. Мөн багш нартаа баярлахгүй байхын аргагүй. Хөдөлмөр нийгэмлэгт Х.Намшир МУГТ багшийн шавь байсан. Биеийн тамирын дээдэд элсэж ороод Ж.Даваажав, Ч.Дамдиншарав, Дамдин, Д.Сэрээтэр, “Ник” клубт ороод З.Ойдов гээд дандаа гавьяат багшийн гарын шавь болж явсан би азтай хүн л дээ.
-Олон удаа цолоо баталсан болохоор харцага цолонд хүрчих юмсан гэсэн бодол байна биз?
-Хамгийн олон нь ч юу байхав. Гомбосүрэн гуай тав давж байсан. Яахав, дөрвөн удаа тав давсан гэдэг утгаараа харцага цолонд хамгийн ойрхон очсон байх. Миний хувьд олон удаа харцага цолны даваанд барилдаад үзчихлээ. Дараа дараагийн барилдаанд туршлага болно.
-Эртний уламжлалт дөрвөн уулын тахилга барилдааныг сэргээлээ. Анхны барилдаанд зодоглож байлаа?
-Дөрвөн уулын хишиг барилдааныг сэргээсэн нь сайн хэрэг. Уг нь цол олгох барилдаан болгоно гэж байсан ч тэр нь бүтээгүй юм шиг байна. Монгол бөх хөгжиж, залуус түрэн орж ирж байгаа энэ үед цолоо харамлах дэмий юм байгаа юм. Иймэрхүү томоохон барилдаанд цол өгдөг байх хэрэгтэй. Тэгж байж залуус урам зориг орно. Барилдаан цөөрсөн энэ цагт хоёр сар тутам улсын хэмжээний томоохон барилдаан зохион байгуулна гэдэг бөхчүүдийг тогтмол бэлтгэлээр хангана гэсэн үг. Яг үнэндээ улсын цолтой бөхчүүд жирийн үед зүгээр явж байгаад, наадам дөхөхөөр л бэлтгэл хийдэг. Бөх хүн байнгын бэлтгэлтэй байж амжилтанд хүрнэ. Бэлтгэлтэй байлгахын тулд барилдааны тоо олон байх ёстой. Дээр нь барилдаан зөв шударга,бай шагнал нь өндөр байвал, зөвхөн бөхчүүд ч биш, үзэгчид ч олноор хамрагдана шүү дээ.
-Өсөх идэр начин маань бас чамгүй сайн сагсчин. Нэг үе лигт тоглодог байсан байхаа?
-Оюутан байхдаа сагсан бөмбөг их тоглодог байлаа. Сонирхлоороо Дамба багшийнхаа секцэнд хичээллэж, оюутны лигт 2-3 жил тоглосон. Яваандаа бөх, сагс хоёрын аль нэгийг сонгох хэрэгтэй болоод бөхөө сонгосон. Гэхдээ барилдааны үндсэн бэлтгэлтэй байхад авхаалж самбаа, хурдны дасгал болгож сагс тоглодог.
-Танай гэр бүлийн хүн спортоор хичээллэдэг. Алтны дэргэдэх гууль шарлана гэгчээр хүүхдүүд чинь бас шаггүй тамирчид биз?
-Бид хоёр Биеийн тамирын дээд сургуульд параллель ангийн оюутнууд байлаа. Лекц болон зааланд хамт хичээл ордог байсан болохоор нэг мэдэхэд бие биенээ таньдаг болсон. Тэгээд таван жилийн дараа 1998 онд нэг гэрт орсон доо. Манай гэр бүлийн хүнийг Ганчимэг гэдэг. Биеийн тамирын дээд сургуульд онолын багш. Хүүхдүүд одоогоор бага болохоор мэдэгдсэн юм алга.
-Танд баярлалаа. Спортын амжилт хүсье.
Д. Энхтуяа




0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Даваа, 16:25 минут ММСУХ-ны 30 жилийн ой, "Их хурд-10" уралдаанд эхни…
-
8-р сарын 05 -нд Сүүт гүүний унагыг шүтсү...
-
8-р сарын 04 -нд Зүүн бүсийн сонгомол бага ангилалд Ц.Мягмардоржийн…
-
8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Х.Нурлаты…
-
8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Э.Бямбасү…
-
7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Д.Ариуннарангийн хээр хязаалан түрүүл…
-
7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд М.Адъяабаатарын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсэд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зээрд түрүүлжээ
-
7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлжээ
-
7-р сарын 30 -нд Баруун бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Т.Цэенд…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Г.Пүрэвсүрэнгийн хүрэн халзан даага түр…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд С.Хүдэрчулууны зээрд соёолон түрүүлжээ
-
7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн халтар морь түрүүлл…
-
7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Баярмагнайн бор соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд О.Баатарын хонгор соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн Гоё хээр азарга түр…
-
7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Тогтохын хүрэн халзан азарга түрүүл…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Б.Саянсанаагийн халиун азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Л.Нямба…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд А.Ариунболдын зээрд даага түрүү магна…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд эхний 1…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Б.Дагвабазарын хээр хязаалан түрүүллэ…
-
7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Баярхүүгийн зээрд шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Батдоржийн Ганбаярын хээр халзан шүдл…
-
7-р сарын 28 -нд Увс аймагт болсон баруун бүсийн уралдаануудад түрү…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн шүдлэн насны морьд гарааны зурхай ру…
-
7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Ж.Батзоригийн хар хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 28 -нд Дорнод аймагт болсон "Зүүн бүсийн хурд" уралдаануу…
-
7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд 113 хязаалан бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 27 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач Д.…
-
7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Б.Гөлөгсайханы бор шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 27 -нд Хөдөлмөрийн баатар Б.Далай нутагтаа "Цэнхэр тэнгэ…
-
7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 121 соёолон мордож, Н.Мөнхийн бор ха…
-
7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 147 хязаалан мордож, Г.Хишигбатын хэ…
-
7-р сарын 26 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдаанд эхний 10-т ху…
-
7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд М.Мөнхбатын хул морь түрүүллээ
-
7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Н.Мөнхзоригийн хээр азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол бага…
-
7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дунд…
-
7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дээд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна