Аймгийн Алдарт уяач Г.Пүрэв-Өвгөн: Долоон настайгаасаа Адилаагийн унаач болсон

-Нэрт уяач Адилбиш агсны унаач нь явсан гэсэн. Тэр үеийнхээ сонирхолтой хуучаас дэлгээч?
-Би долоон настайгаасаа эхлээд 18 хүртлээ Адилаагийн морийг унаж, энэ хүний гар дээр өсч торнисон хүн. Бид ямар одонд төрсөн хүмүүс юм мэдэхгүй. Би  өвгөнийг Адилаа гэдэг. Адилаа намайг өргөж авъя гэж гуйгаад аав өгөөгүй юм гэнэ лээ. Манай аав, ээж төвийн улс. Адилаа “Пүрэв-Өвгөнийг надад өгсөн бол би дор хаяхад малын эмч болгох байсан юм” гэдэг байсан. Гэхдээ хөөрхий тэр хүн намайг адуунд хөллөсөн дөө. Хар багаас энэ хүнтэй холбогдсон болохоор өвгөний адууны удам угшил энэ  тэрхнийг хэр хэмжээндээ гадарланаа. Би анх хүн болж эмнэг адуун дээр гарахдаа Идэрийг унаж байлаа. Шүдлэн үрээ анх сургаж байсан юм. Идэр зул бол шүдлэнгээсээ уягдсан адуу. Соёолон азарга байхад нь Хошмогт аваачиж уралдуулах үед энд нэг сайхан хүү нь өнгөрөөд буцаж би Идэрийг авч үлдэж байсан юм. Тэгэхэд би 13 настай л байсан байх.
-Адилбиш гуайг  өргөмөл ганц хүүтэй л гэж бодож байлаа.
-Хүү гарсан ч тогтдоггүй байсан юм. Өвгөн тэр жил явахдаа ганц Идэрийгээ ч бус саарал алаг азарга, хүрэн морь үлдээгээд явсан. Тэгэхэд Нарангэрэл, шар Ухна гуай нар цуг явсан юм л даа. Өвгөн явахдаа Идэрийгээ битгий мордуулаарай, алаг азаргаа, хүрэн морьтойгоо мордуулаарай гэж хэлээд явсан. Хэлсэн ёсоор нь болж, саарал алаг азарга маань аман хүзүүдэж, аймгийн Гунгаа даргын хүрэн азарга түрүүлж байлаа. Тэгэхэд Дэлгэрэхийн алдарт Түдэвийн будангууд ирсэн байсан юм.
-Нэрт уяач морьдоо хэрхэн уядаг байсан бэ? Өөрөөр хэлбэл уяаны ямархан арга барилтай хүн бэ?
-Морийг их тарган талд нь тавина. Гэхдээ маш сайн онгойлгодог хүн байсан. Гурван хөлс дараалж авчихаад зөөлөн уяа хийдэг хүн байж билээ. Өвгөн холоос тэр бүр адуу авдаггүй. Ер нь адуугаа цусанд нь оруулж хурдыг нь хадгалдаг хүн байсан шүү. Гурван үе болгоод л цусанд эргүүлж нийлүүлдэг байсан. Тухайн үед би “Адилаа ер нь зөнөжээ, цусаа ойртуулж байна” гэж боддог байсан. Тийм биш юм билээ. Сүүлд дуулах нь ээ, тэр чинь бүр шинжлэх ухаанаар нотлогдсон эд гэх чинь билээ.
-Унаач хүүдээ хишиг хүртээгээ байлгүй. Танд ямар азарганых нь үр төлүүдээс байдаг вэ?
-Өгөлгүй яахав. Зул хонгорын охин төлийг өгч байсан. Адилаа надад ер нь эр адуу өгдөггүй.Сайн гүү л хурд төрүүлдэг гэдэг байсан. Балдансанжаа гуай ч гэсэн “охин адуу заавал эргэж төрдөг” гэдэг байсан. Нээрэн ч өвгөний өгсөн Зулын охин төл надад олон сайхан хурдан буян хайрласан. Ганц надад ч биш одоо Говьсүмбэр аймагт амьдарч байгаа аймгийн Алдарт уяач Адьяасүрэн гэдэг хүнд ч очсон.Миний хүрний төл Өргөн сум ер нь аймгийн төвөөр их тарсан даа.
-Та хэдий үеэс бие дааж морь уясан бэ? Хаагуур наадаж, уясан хүлгэдийнхээ шандсыг таниулж байв?
-Моринд томдоод л уяж эхэлсэн дээ. Ах нь өөрийн хэдэн адуунаас гадна өрөөл бусдын морийг уядаг ухаантай. Би Буянтогтох гэдэг хүний хүрэн азаргыг уяж, түрүүлгэж байлаа. Дээр хэлсэн Говьсүмбэр, болон манай аймгаар их тарсан хүрэн адуу гэдэг чинь тэр азарганы үр төлүүд юм.
-Уясан хүлэг тань хурдан байж, тод магнай торгон жолоогоо өргүүлж явах болтугай.

А.Мөнх