Монгол улсын мэргэн, спортын мастер П.Гарамдорж: Харваачдын ёс зүй алдагдах болсонд сэтгэл эмзэглэж үзэг, цаас холбох болсон


-Цэц магнай булангийн маань идэвхтэн бичигч болж буйд юуны өмнө талархлаа илэрхийлье?
-Монголын сурын төлөө бодож явдаг зүйлээ илэн далангүй бичих бололцоо олгосон та бүхэнд баярлалаа. Бас миний сурын төлөө сэтгэл гаргаж явдгийг минь үнэлж надад шагналаа хайрласанд их баярлаж байна. Яагаад гэхээр би бүхэл амьдралынхаа төлөө сурын тухай бодож ирсэн. Тэгээд сүүлийн үед сур харваачдын дотор элдэв сөрөг үзэгдлүүд их гардаг болсонд сэтгэл эмзэглэж үзэг, цаас хоёрыг холбох болсон юм.
-Та 60-аад оны үеэс анх сурын зурхайд хөл тавьж байсан гэсэн. Тэгэхээр нум сум барьсан жилээрээ хамгийн ахмад нь болох нь ээ?
-Тийм шүү. Намайг сургуульд орж байсан тэр үед олон сайхан харваачид байсан. Тэд бүгд л ёс жудгаа сахиж, бие биеэ хүндэлж, ахмадаа хүндэлж, залуучуудаа хайрладаг байлаа. Гэтэл одоо тийм юм байхгүй болчихлоо ш дээ. Тэр үеийн харваачид одооных шиг хувиа бодож байгаагүй. Бүх юмыг сурынхаа төлөө, бусдынхаа төлөө хийдэг байсан. Хамгийн наад захын жишээ гэхэд л намайг буриад сураар харвадаг, халх сурын тухай мэддэггүй байхад “Халх сур гэдэг бол ийм гаралтай, ийм заншилтай, ийм ёс зүйтэй, ийм зүйлийг сахиж яваарай” гэж зааж зөвлөж байсан. Харин одоо бие биенийхээ алдааг хараад , оноог тоолоод явдаг болсон байна.
-Сэтгэл эмзэглүүлж байгаа зүйл чинь юу вэ? Магадгүй та харваачдын ёс зүйн талаар хэлж байна уу?
-Яг үүнийг чинь л хэлээд байна. Би 1962 онд сурын талбайд сумаа тавьж, тэр жилээ анхны медалиа авч баярлаж бахдаж явсан хүн. Би ёс жаягаа нарийн сахисан сайхан хүмүүсийн дунд хүмүүжсэн. Одооны залуус бол хүний үг авахгүй өөрсдийнхөө дур зоргоор аашилдаг явдал түгээмэл болсон. Өөрийхөө эрх ашгийн төлөө улайм цайм дайрдаг. Шагналын төлөө улайрдаг, бие биенээ элдэв муухайгаар доромжилдог. 2006 онд манай нэртэй харваач ялагдчихаад хасаа сураа өшиглөж байсан. Би тийм зүйл амьдралдаа үзээгүй. Хараалын үг хэлдэггүй, ахмадаа хүндэтгэдэг, самбарынхаа дээр суудаггүй гээд ёс жаягууд мартагдаж, цаашдаа даамжрах хандлагатай. Тэрэнд би үргэлж эмзэглэж явдаг юм. Тиймээс ч харваачдадаа ёс зүйгээ сахихыг уриалж танай сайтаар хэд хэдэн нийтлэл бичье гэж бодож байна.
-Ажиглаад байхад та залуучуудыг их дэмждэг юм билээ. Анзааргагүйгээсээ сумаа алдсан залуу харваачдыг зэмлэж, заримыг нь тоншоод авч байгаа нь хүртэл харагддаг?
-Би ер нь өөрийн хүүхэд, ах дүү нараа нэг их анхаардаггүй. Миний гол зорилго бол хүн бүхнийг л сур харвадаг болоосой гэж боддог юм. Тэр дундаа энэ сайн харваач болох нь, тэр мэргэн болох хүн гэсэн мэдрэмж надад төрдөг. Тийм улсуудыг би хайрладаг. Өөрийн багийн хүмүүсээсээ ч илүү хайрладаг. Зарим залуу харваачдаас чинь элдэв юм гарна л даа сандарна, тэвдэнэ. Тэр үед нь туслахыг хичээдэг. Тэгээд би ер нь хүн загнаж явах хоббитой л доо./инээв/ Хүн бүхнийг зэмлэж шийтгэж, алдааг нь анхааруулж ч явдаг юм. Тэгэхгүй би эднээс илүү байх ёстой гээд байвал сурын харваа устана. Магадгүй ингэж явдаг болохоор бусад хүмүүс надад илүү ханддаг байж болох юм. Тэрнээс биш надаас олон шавь төрүүлсэн, хүндлэгдэхээр хүн олон бий. Сайхан сэтгэлээр ханддаг хүмүүсээс гадна надад хатуурхаж, гашуун үг хэлж байсан ч хүмүүс байсан. Би улсын наадамд түрүүлж үзээгүй, спартикадад түрүүлсэн мэргэн. Тэгэхэд хоёр мэргэн “Чи улсын наадамд түрүүлээгүй, мэргэн цолыг гуйж авсан” гэж байсан. Тэрэнд нь би гомддоггүй. Яагаад гэхээр тэднээс илүү манай сурынхан намайг хүндэтгэдэг. Сур дээр би нэг удаа хашгирсан бол бүх хүн миний юу хэлэхийг чих тавин сонсож, зохион байгуулалтанд ордог юм.
-Таны хайрлаж явдаг, мэргэн болно гэж итгэл хүлээлгэж явдаг харваачид хэн бэ?
-Зөндөө байна. Одонхүү, Мөнхгэрэл, Баттүшиг гээд нэрлээд байвал сайн сайн спортын мастерууд бий. Тэрнээс гадна гоц мэргэн Баттөмөр, мэргэн Болд нарыг үнэлж явдаг. Залуучууд дотор ч бас хайрлаж явах хүмүүс байна шүү дээ. Мөн эмэгтэйчүүд дотор зөндөө хүн байна.
-Сурын тухай огт бодохгүй байх цаг байдаг уу?
-Сурын төлөө бодохгүй цаг байдаггүй л дээ. Би өөрөө ганцаараа харвадаггүй, миний хоёр хүү, хоёр бэр харвана. Дүү нар харвадаг. Тиймээс удам судраа, аав ээжийхээ нэрийг бодно. Хаана ч явсан ямар хэвлэл ном байна тэрийг нь үзэж уншиж явдаг. Сур миний амьдралын нэг хэсэг болсон. Ялангуяа тэтгэвэрт гарснаас хойш амьдралын минь зорилго болсон гэж болно. Тийм учраас сураараа бахархаж, сураараа өөрийгөө баясгаж сэтгэлээ тайвшруулж явдаг даа. Тэгэхдээ өдөр бүр буриад харвааныхаа уухайг амандаа аялж явдаг юм. Миний аав ч бас байнга уухайгаа аялдаг байсан. Манай буриад уухай өвөрмөц аялгуутай, дэндүү гоё л доо.
-Та манай сайтаар дамжуулж ямар сэдвүүд хөндөх болж?
-Би нэг сэдвийг олон дахин бичвэл гоё санагддаг. Ялангуяа багийн харвааг хөгжүүлэх талаар. Багийн харваа байхгүй бол, дээр нь гэр бүлийн сургалтгүйгээр сурын харваа огт хөгжихгүй. Тиймээс энэ хоёрыг тойрч их бичнэ. Танай сонинг гарахаас өмнө сурд залуу харваачид цөөн байсан бол одоо 60% нь дөчөөс доош насныхан болчихлоо шүү дээ. Энд танай сонины хувь нэмэр их бий.
-Сүүлчийн асуултыг танд үлдээе?
-Сур гэдэг гайхамшигтай спортоор хүн бүхэн хичээллэх ёстой. Харвасан хүн бүр заавал мастер, мэргэн болох албагүй. Монгол үндэсний тэр сайхан тоглоомоор наадаж чаддаг, ёс заншлыг мэддэг, хүндэтгэж сурах хэрэгтэй. Тэгээд төгсгөлд нь харваачдадаа бүгдэнд нь хайртай шүү гэж хэлмээр байна.
Ярилцсанд баярлалаа
Д.Энхтуяа


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
44 минутын өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
-
1 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
1 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
4 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
4 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
7 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
8 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
22 цагийн өмнө Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
22 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
23 цагийн өмнө Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
-
4 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
22 цагийн өмнө Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
8 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
4 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
7 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
23 цагийн өмнө Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
22 цагийн өмнө Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
1 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
1 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
44 минутын өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна