Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны чансааг таниулж хүрэн морь айрагдахад маш их баярласан


Орон нутгийн уяачдын цуврал ярилцлагын энэ удаагийн дугаар Булган хангай нутгаас хүрч байна. Булган сумын харьяат аймгийн Алдарт уяач Дашнямын Лхагвасүрэнгийн ярилцлаганд анхаарлаа хандуулна уу.
-Үйл сайтын үр хойч сайн сайхан амьдардаг хэмээн боддог хүмүүсийн нэг нь. Буянаа бусадтай хуваалцсан өвөөгийн тань түүхийг уншигчдадаа дуулгамаар санагдлаа.
-За баярлалаа. Миний өвөөг Янжингийн Дашням гэдэг байсан. Хар багаасаа хүн даган жин тээж, олсон мөнгөөрөө мал худалдан авч хөрөнгөжсөн юм билээ. Малын тоо толгой нь 2000-д хүрч, түүнээсээ бусдын сайн сайхны төлөө харамгүй зориулж ирсэн байдаг. Жишээлбэл 1945 оны дайны үеэр фронтод 500 агт морио бэлэглэж байсан юм билээ.Мөн Сайхан сумын сургууль, хүн эмнэлгийг өөрийн хөрөнгөөр байгуулсан гэдэг. За тэгээд эмэгтэйчүүдийн зөвлөл гэдгийг байгуулж, орон байраар хангасан, аймгийн нэгдсэн эмнэлэг анх байгуулагдахад гурван гэр барьж өгсөн гээд яривал олон бий. Энэ тухай надад аймгийн намын хороонд ажилладаг Пүрэвсүрэн гэдэг хүн хэлж, тодорхойлолт хийж өгснийг би одоо ч гэсэн хадгалдаг.
-Би буруу ойлгоогүй бол Дашням гуай морь уядаг. Нутаг орондоо сайхан нааддаг байсан гэх юм билээ.
-Тэгэлгүй яахав. Би 1936 оны хүн. Өвөө намайг төрснөөс хойно буюу 1940-өөд оны үеэс морь уясан гэдэг юм. Би бол энэ айлын гал голомтонд мэндэлсэн зээ хүү нь юм. Ухаа хонгор үрээ, хулгар чихтэй хээр морь, хүрэн азарга, бор халзан соёолон морьдоор нааддаг байсан гэдэг. 1944 онд өвөө Улаанбаатар хотод болсон улсын сайн малчны зөвлөгөөнд оролцоод зургаан сарын сүүлээр нутагтаа ирсэн юм билээ. Тэгээд морьдоо уяж, сумынхаа наадмаар хоёр морь түрүүлгээд, нэгийг нь аман хүзүүдүүлж байсан гэдэг. Нэг азарга нь хараахан айрагдаж чадалгүй зургаад орж байсан гэнэ лээ. Өвөө маань сайн адуунд гар татдаггүй хүн байж. Бор халзан, ухаа, хулгар чихт гэсэн гурван морио үрээ байхад нь авсан гэдэг юм. Миний мэдэхийн хурдан хонгор морио Даваажав гэдэг хүнээс өөр нэг хонгор морьтой нь ижилсүүлэн таван унагатай гүү, гурван морь, нэг шар өгч авсан гэдэг байсан. Өвөө маань 1969 онд бурханд одсон. Тэр үед одоотой адил цол хэргэм өгдөг байсан бол нэг гуншинтай л байгаа.

-Цол хэргэмээс илүүтэй нутаг нуга, эргэн тойрныхны хүндлэл, түүнээс үүдсэн ам дамжсан яриа амь бөхтэй оршдог мэт.
-Тийм байх.Миний бага залууд нутгийнхан өвөөгийн талаар их сайхан зүйлс ярьдаг байсан. Миний хувьд зургаан настайгаасаа эхлээд 17 хүртлээ хурдан морийг нь унасан. Хамгийн анх Даваажаваас авсан хонгор морийг нь уяж байлаа. Тэр үед хонгор морь 19 нас хүрчихсэн байсан юм. Ахимаг хонгор морио Архангай аймгийн Хайрхан сумын наадамд түрүүлгээд, Сайхан сумын наадамд аман хүзүүдүүлж байсан. Мөн Доголон хээр гэдэг морийг нь уяж, Хайрханд гурваар давхиулаад, Сайхан суманд аман хүзүүнд оруулсан. Тэр цагаас хойш ойр хавийн наадмаас айраг алдаагүй ээ хөөрхий.
-Таныг хамгийн олонтаа баярлуулсан буянт хүлгүүдийнхээ талаар хуучлаач?
-Хүрэн, цавьдар морьд, хүрэн азарга. Хүрэн азаргаа Архангай аймгийн Хайрхан сумын Цэвээн гэдэг хүнээс соёолонд нь авч байлаа. Тэгээд хавчиг соёолон азарга Сайхан сумын наадамд наймаар давхиулаад, намар наймдугаар сарын 10-даар Намхай аваргын том наадамд түрүүлгэсэн. Тэр Төв, Өвөрхангай, Баянхонгор, Архангай, Хөвсгөл, Сэлэнгэ, Дархан, Эрдэнэт, Булган гээд найман аймгийн уяачид оролцсон их том наадам болсон юм. Би азарганаас гадна хоёр их насны морьтой очиж, цагаан морио түрүүлгээд, хүрэн морио гуравт оруулж байлаа. Айрагддаг хүрэн морь маань энэ нутгийн унаган адуу. Гаднаас ирсэн тэр олон аймгийн морьдтой уралдаж айрагдахад их санагдаж билээ.
-Цагаан нь авмал юмуу?
-Тийм. 1987 онд Сайхан сумын нэгдлийн адуучин байсан Пүрэвийн Жигжид гэдэг хүнээс унагатай гүү худалдаж авсан юм. Тэр унага нь миний хүрэн морь. Даагандаа 9-р сарын нэгний уралдаанд тавд давхиад, шүдлэндээ сумын наадамд дөрөвт, хязааландаа гуравт давхисан. Тэгээд соёолон жилээ түрүүлээд, хавчигтаа өнжиж, долоотой Баян-Агтын наадамд аман хүзүүдээд, уурхайн ойд түрүүлсэн. Аймгийн наадамд хоёр удаа мордож нэг удаа гуравт, нэг дөрөвт давхисан. Тэгээд 17-той зодог тайлсан даа. Би морь уясан цагаас хойш аймгийн наадмаас дөрвөн айраг л хүртсэн хүн. Сум,баг, бригадын наадмаас бол олон айраг хүртсээн. Одоо тоог нь санах юм алга.

-Адуу, айргийн орон Булган нутгийн уяачид жороо морь хэр сонирхдог байсан бэ?
-Жороо морь уначихаад давхиж явах ч эр хүний бас нэгэн жаргал шүү дээ Миний жороо хүрэн морь сумын наадамд аман хүзүүнд хурдлаад, Баян-Агтад түрүүлж байсан. Бас нэг буурал морь Баян-Агтад гурвалж, хонгор нь зургаалж байлаа.
-Морьтны соёл үе дамжин өвлөгддөг. Хүүхдүүд морь уяна биз.
-Уянаа.Өлзийбат гэж нэг хүү морь уядаг. Мөн Сумъяа, Даваадорж нарын ач хөвгүүд маань уяна. Одоогоор амжилтын талаар ярихад арай эрт байх шиг.
-Удахгүй баярт мэдээ олноор дуулгах бизээ. Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Хурдан хүлгийн хийморь сүлд таны үр хойчийг өнөд ивээх болтугай.
-Бэлгэтэй сайхан ерөөл байна.Ерөөлөөр болог.
Тод магнай сэтгүүлийн Булган аймгийн тусгай дугаараас...
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
4 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
5 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
6 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
-
6 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
7 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
9 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
10 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
13 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
13 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
9 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
13 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
10 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
5 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
13 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
6 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
7 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
4 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
6 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна