Тод манлай уяач О.Батбилэг: 50-60 хүний хоёр сарын хөдөлмөрийн үр шимийг төрийн наадмаар үздэг
Монгол төрийн наадамд адуун сүргийн манлай азарга түрүүлгэсэн Тод манлай уяач О.Батбилэгтэй ярилцсанаа уншигч танд хүргэе.
-Төр түмнийхээ их цэнгэлд адуун сүргийн манлай азарга түрүүлгэсэн Тод манлайдаа халуун баяр хүргэе ээ. Азарга түрүүлгэх мэдрэмж өөр юмуу?
-Баярлалаа.Төрийн наадамд азарга түрүүлгэх их хувь тохиол байлгүй яахав. Олон жил энэ мөчийг хүлээсэн. Нэг л өдөр түрүүлэх байх хэмээн бодож байсан минь ёсоор боллоо. 30 жилийн тэртээ халзан морио улсын наадамд аман хүзүүдүүлчихээд цоллуулж зогссон бол өнөө жил халзан азаргаа түрүүлгээд цоллуулж байхдаа “над халзан адуу их ээлтэй байдаг юмуу даа” гэж бодож байлаа.
-Хүхээ халзан “энэ жилийн баян ходоод ирэх жилийн түрүү магнай” гэсэн хэлцийн биелэл болж, олон хүнд урам зориг өглөө. Амны бэлгээс ашдын бэлгэ гэдэг энэ болов уу?
-Тийм шүү.Энэ халзан чинь даагандаа баян ходоод болж байсан юм. Барианд орсон дааганы арынхыг баян ходоодоор цоллодог шүү дээ. Тэр жил улсын наадамд 40- өөдөөр давхиад баян ходоод болсон. Шүдлэн үрээ их хурдан байсан ч хүүхэд нь ойчоод айрагдаж чадаагүй. Хязааландаа болохгүй байхаар нь Дорнодод аваачаад тавьчихсан чинь том азаргатай адууны гүү хураагаад азаргатай зодолдоод болдоггүй. Тэгэхээр нь буцаж авчраад жаахан ажил хийж байгаад Багануурт уралдуулсан гурваар давхисан. Тэгээд өнгөрсөн жил хавчиг шүд нь гарчихсан соёолон азарга улсад аман хүзүүдээд, энэ жил түрүүллээ.
-Наран хонгор улсад түрүүлдэг жил Даваахүү ахтай уулзахад нэлээд догдолсон янзтай байсан. Онон тод манлай хүүгийнх нь азарга түрүүлэхэд яаж хүлээж авсан бэ?
-Үгүй яахав яваад ирсэн чинь үнссэн. /инээв/ Зурагтаар уралдааныг нь үзэж байсан долоо наймаар л давхиад, явах янзгүй л байсан. Болдоо дагаж явсан юм. Тэгээд залгаад “наадах чинь явахгүй байгаад байна уу?” гэсэн чинь “гайгүй байхаа бариатай явж байна” гэсэн. Зурагтаар харахаар ерөөсөө олигтой урагшилж өгдөггүй. Цагаан хөтөл давтал явахгүй байхаар нь “хоол нь ихэдчихдэг юм байхдаа” гэж бодож байтал хүүхэд нь шахаад урагшилсан. Ер нь бол хурдан байсан болохоор нь түрүүлчих байх гэж бодож байсан юм.
-Тод манлайг нэлээд сандаргажээ. Тэгэхээс ч яахав нэг уяаны гурван азарга дараагаараа орлоо шүү дээ.
-Сүүлийн жилүүдэд нэг уяаны гурван адуу дараалсан тохиол гараагүй. 2016 онд Дагваа ахын хоёр азарга дараагаараа орж байсан. Харин өнөө жил манай уяаны гурван азаргаараа төрийнхөө наадамд дараагаараа орж үзэгч түмнээ баясгалаа.
-Урамтай сайхан санагдсаан. Ингэхэд “Түмний эх” гал уяа АХ-ын 98 жилийн ойн баяр наадмаас нийт хичнээн айраг, түрүү хүртсэн бэ?
-Нийт 10 айраг, түрүү авлаа. Азарганы уралдаан дээр миний халзан түрүүлж, Баттөмөрийн хонгор аман хүзүүдэж, Пүрэвбаатар ахын загал гурвалсан. Их морин дээр Бадамсүрэн гуайн хээр гурвалж, Баттөмөрийн хар дөрөвлөн, Максын зээрд тавлалаа. Хязааланд Баттөмөрийн хүрэн, дааганд Дорнодын Батмөнхийн хээр тус тус гурвалж, эрлийз дээд насанд Ч.Цэрэнбатын хул азарга аман хүзүүдэж, дундад Говь-Алтайн Хүрэлтулгын хүрэн дөрвөөр давхисан. Ийнхүү өнөө жилийн наадам сайхан болж, “Түмний эх” гал уяа маань арван айраг, түрүү хүртлээ.
-Төрийн наадмын 45 айраг, түрүүний 10-г нь дангаараа хүртчихдэг “Түмний эх” аргагүй улсын шилдэг гал уяа юмаа. Ингэхэд та морь уясан цагаасаа хойш хичнээн айраг түрүү хүртсэн болоо. Барагцаалах уу?
-Монгол улсын шилдэг уяачаар дөрвөн жил дарааллан шалгарсан. Өнгөрсөн жил хоёрт орсон. Тэрний өмнө гуравт орсон. Энэ зургаан жилийн хугацаанд заримд нь 20 гаруй, заримд нь 15, 16, 17, 18 гээд айраг түрүү авсан байдаг юм билээ. Тэгээд бодоод үзэхээр 100 нэлээд гарсан байхаа.
-Олон хүний нөр хөдөлмөрийн үр шим гэдгийг бид гадарлана. Харин зарим үзэгчид торгон дээлтэй, ганган машинтайгаа давхисаар айрагдуулдаг мэт санадаг бололтой.
-Хүүхэд, залуучууд нийлсэн 50-60 хүний хоёр сарын хөдөлмөрийн үр дүнг төрийн наадмаар үздэг. Анх ёслохдоо бараг 200-гаад морь уяна. Тэдний зарим нь тэр жилдээ уралдана. Зарим нь сургалтын маягаар уягдана. Зарим нь явцын дундаас тавигдана. Энэ мэтчилэн цөөрсөөр улсын наадамд нэг насанд дээд тал нь дөрөв, тав дунджаар хоёроос гурван адуу л морддог.
-Төсөөлж байснаас ч нүсэр юм гээч.
-Хавар уяа эхлэхэд цөөхүүлээ гарна. Тэгээд өдөр хоногоор хүмүүс нэмэгдсээр яг ачааллын үедээ 50-60 хүрнэ шүү дээ. Бүсийн уралдааны үеэр хэд хэд хуваагдаад явчихдаг болохоор ачаалал арай багаснаа.
-Тантай уулзах гэж гурван удаа ирээд чадаагүй. Морь луугаа явчихсан үед тань таарах юм.
-Манайх 100 гаруй километрийн цаанаас морьдоо зөөж байгаа. Морь ирэнгүүт нартай уралдаад уяа руугаа явахгүй бол амжихааргүй болдог юм. Хэдэн хүүхдээ авч яваад мориндоо ажил хийлгэчихээд буцаагаад нааш нь машинаар өгч явуулна. Наадмын өдрүүдэд бид ийм л хэмнэлээр ажилладаг даа.
-Бүсийн уралдаануудад уралдах уяачдадаа Тод манлай ямар зөвлөгөө өгөх вэ? Давхар уяаны үед юун дээр анхаарах ёстой вэ?
-Давхар уяаны үед биеийг нь алдруулчих гээд байдаг талтай. Уясан адуу чинь чангараад мушгисан юм шиг л болж байгаа шүү дээ. Тэр нь жаахан сулрах маягтай болмогц бие нь алдарчихдаг. Тиймээс хамаагүй хөнгөрүүлэхгүй бас хөл гар луу нь орчихолгүй байх нь чухал.
-Бидний урилгыг хүлээж авч ярилцсанд баярлалаа. Дараа дараагийнх нь уралдаануудад амжилт хүсье.
- Баярлалаа. Нийт уяачдадаа “Их хурд” болон бүсийн уралдаануудадаа амжилттай сайхан наадахыг хүсэн ерөөе.
А.Тэлмэн
9 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
183.177.98.190
Uyanii hudulmur ynen busad ni hudlaa
Reply202.131.251.130
Aria l bish yamaa. Mongoliin ard tumniig saihan doromjloh yam daa...
Reply202.70.34.115
kkk onomngiin erliiz uud adilhan erliiz uud ee guitsedgui bolohoor mongold hulgaigaar uralduuldag shu de lalariin muu hugshin pizda mongol naadam buzarlah aa boliod uhej dald oruul taarna
Reply202.131.251.130
tiim shuu
202.9.43.32
Enemuu galuun hoshuutai pizdaa turiin naadmiig ih shogloj bga gulug. Dan erliiz aduund taria doping shahah uralddag bandi
Reply202.126.89.125
Tsarai muutai psda yumaa turiin naadmiig buzarlaj duuslaa lalruud
103.212.118.117
Busiin naadam bolon uyachdiin bayraar erliiz 3 nasnii mori uralddagiig boliulax xeregtei
Reply66.181.161.34
myndag zaluu baharhah heregtei
Reply203.91.115.40
Энэ олон замбараарүй бүсийн наадамд олгодог морины цолуулыг улсын наадмаар ннг л олгодог цензүүртэй болгоочээ.
Reply