Уяач З.Шижирбат: Нутгийнхаа захаар ороод л их олон танилтай болсноо мэдсэн

Үндэсний их баяр наадам, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 812 жил, Ардын хувьсгалын 97 жилийн ойн баяр наадмын хурдан хязаалангийн уралдаанд Говь-Алтай аймгийн Дэлгэр сумын уугуул, уяач З.Шижирбатын бор халзан үрээ айргийн дөрөвт хурдалсан юм. Бид Хүйн долоон худгийн дэнжнээ ийнхүү одтой наадсан түүнтэй уулзаж, баярын сэтгэгдлээс нь хуваалцлаа. З.Шижирбат уяач улсад айрагдуулсан бор үрээгээ Дорноговьд болсон говийн бүсийн даншигт айрагдуулаад, Хүйн долоон худагт болсон “Даншиг наадам-Хүрээ цам”-д мордуулаад байгаа сониныг дуулгана билээ.

-Одтой сайхан наадлаа. Сэтгэл өндөр байгаа биз дээ?

-Анх удаагаа улсынхаа наадамд оролцож, эхний өдөр л айраг амссан. Наадмын дараа улсад айрагдуулсан үрээгээ говийн бүсэд айрагдууллаа. Сэтгэл их өндөр байна даа.

-Улсын наадамд хэдэн нас мордуулав?

-Энэ жил улсынхаа наадамд дөрвөн насны морьд мордуулсан. Хязаалангаас бусад нь дундуурхан шиг л давхилаа.

-Улсын наадмыг зорихыг бодоход бор үрээгээ дээгүүр давхичихна гэдэгт итгэлтэй байжээ?

-Тийм ээ. Бор үрээ ноднин Сүхбаатар аймагт болсон зүүн бүсийн уралдаанд түрүүлээд, энэ жил сунгаанд сайн байхаар нь битүүхэн горьдоод л ирсэн хэрэг. Гэхдээ Хүйн долоон худагт ирээд сүрдсэн л дээ. Улсынхаа баяр наадамд олон удаа айраг, түрүү хүртчихсэн том уяачдыг харахаар үнэндээ биеэ барьдаг юм билээ. Миний бор үрээний эзэн Дорнод аймгийн Хөлөнбуйр сумын уугуул Ю.Эрдэнэ гэж залуу байлаа. Бид өнгөрсөн жил  энэ наадмын тухай ярьж суусан нь өчигдрийн юм шиг тод санагдаж байна. Үнэндээ найзынхаа хүслийг биелүүлэхсэн гэж бас бодсон хэрэг.

-Найз нь байсан бол их л баярлах байжээ?

-Тэгэлгүй яах вэ. Төв цэнгэлдэхэд ороод цоллуулахад их олон юм бодогддог юм билээ. Төрсөн нутаг ус, аав ээж, найз нөхөд гээд л. Тэр дунд найзыгаа үгүйлж л байлаа. Гэхдээ хамтдаа ярьснаа биелүүлсэн болохоор сэтгэл уужирсан. Мэдээж төрийнхөө наадамд морь айрагдуулж, түрүүлгээд төв цэнгэлдэхдээ цоллуулна гэдэг уяач бүрийн мөрөөдөл биз ээ. Хүний амьдралын сайхан мөчүүдийн л нэг юм билээ. Сая наадмын дараа аав ээжийнхээ нутгаар аялаад ирсэн. Нутгийн захаар ороход л баяр хүргэж, мэнд мэдээд их олон танилтай болсон байна лээ. Энэ мэтчилэн төрийн наадмаас хишиг хүртэнэ гэдэг сайхан юм даа.

-Ингэхэд хурдан хүлгийн уяа сойлго тааруулаад хэдэн жил болж байгаа юм бэ?

-Миний бага нас малын  захад  өнгөрсөн. Бараг тэмээнээс бусад нь байсан байх шүү. Ингээд багын адуунд дуртай сэтгэлдээ хөтлөгдсөөр, 2013 оноос эрчимтэй морины ажлыг хийж байна. Гэхдээ би гардан уядаггүй л дээ. Тухайлбал, миний бор үрээний уяа сойлгыг нийслэлийн Алдарт уяач н.Бат-Эрдэнэ тааруулдаг.

-Та адуу их цуглуулав уу?

-Миний адуунд Говь-Алтай, Дорнод, Сүхбаатар чигийн адуунууд бий. Би  азаргаар адуугаа сайжруулна гэж боддог хүн.

-Олон сайн азаргатай юу?

-Хэнтийд уралдсан хүрэн халзан азарга байна. Сая Сүхбаатар аймгийн бүсэд  орсон хүрэн азарга байна. Дараа нь бас сайн гүүнүүдийг Сүхбаатар, Дорнодоос угшил харж авсан. Яваандаа өөрийн унаган адуугаараа наадах санаатай л зүтгээд яваа нь энэ.

-Ингэхэд та ямар мэргэжилтэй юм бэ?

-Барилгын инженер мэргэжилтэй. Одоо ч мэргэжлээрээ л ажиллаж байна.

-Таны удамд уяач бий юу?

-Аавын талынхан морь уядаг байсан ч цол хэргэмд хүрээгүй ээ.

-Бор үрээ таных болсон түүхийг бидэнд ярьж өгөөч?

-Найз маань санал болгож байлаа. Би их бэлгэшээж байгаа. Эзнээ гэж намайг олж ирсэн юм болов уу.

-Даага, шүдлэндээ яаж давхиж байв?

-Даагандаа Дорнод аймагт нэг айрагдаад, Хөлөнбуйртаа болсон жижиг наадмуудад ганц нэг түрүүлж, айрагдсан. Харин надад шүдлэн ирж, тэр жилдээ зүүн бүсийн наадамд түрүүлсэн. Энэ он гарсаар улсын наадам болоод говийн бүсэд уралдууллаа. Энд сонирхуулахад улсад айрагдсан Сөнгө шагай азарганы удам л явсаар надад ирсэн нь энэ. Бор үрээний эцгийг нь өнгөрсөн өвөл би удам угшил хөөж яваад худалдаж авсан. Тэр жилдээ гүү тавьж  чадаагүй байгаад энэ жил хэдэн сайхан гүү тавьчихсан. Харин эх нь бор үрээнээс хойш нэг жил сувайраад сая нэг унагаллаа. Эх нь манай найзын гэр бүлийнхэнд байдаг юм.

-Ярилцсанд баярлалаа. Уясан болгон нь айраг, түрүүгээр хурдалж байг ээ.

Д.Энхтуяа

Тод магнай сэтгүүл №99