Адууны үс тослог, эсвэл хэт хуурай байх нь хордлогын шинжийн нэг
А.Тэлмэн
2016 оны 4-р сарын 18 -нд
Экологийн тэнцвэрт байдал алдагдсан, дээр нь элдэв тэжээл, бордоо, эм бэлдмэл ихээр орж ирэх болсон зэргээс үүдээд адуу хордох нь элбэг болсон. Хордлогоос сэргийлнэ гэдэг ч амаргүй. Учир нь тэжээл бордоог буруу хадгалах, эсвэл тэжээлээ бэлтгэхдээ горим алдагдах гээд л хордох эрсдэл алхам тутам л таарч байдаг.
Одоогоор хордлого үүсгэдэг арван мянга гаруй бодис бүртгэгдсэн байдаг юм. Хорт бодисуудыг дотор нь дараах байдлаар ангилан үздэг, үүнд:
1. Металлууд. (хар тулгалга, мөнгөн ус г.м.) Ялангуяа алт сайн дураараа олборлогчид олноор ажилладаг газруудад
2. Микотоксин буюу мөөгний хор. (apergillus, fusarium г.м. төрөлд багтдаг мөөгний хор)
3. Тэжээлийн хор.(өвс тэжээлийн мөөгөнцрийн хор)
4. Эм бэлдмэл.(индометацин, ивермектин г.м.)
5. Пестицид ба гербицид буюу бордооны хор.
6. Биотоксин буюу ургамал, амьтан, шавьжны хор
Эдгээр хорнуудын адууны бие махбодид нэвтрэх арга зам нь янз бүр байдаг ч арьс, ам, амьсгалын замаар нэвтрэх нь хамгийн түгээмэл байдаг.
Адууны бие махбодид үзүүлдэг нөлөөгөөр нь хорт бодисуудыг дараах байдлаар ангилна.
* Адууны мэдрэлийн системт нөлөөлдөг (хар тугалга, давсанд хордох г.м.) Ийм хор нь шөрмөс татах, эргүүтэх, түрэмгий зан, эсвэл хөшүүн байдлыг үүсгэдэг.
*Адууны ходоод гэдэсний замд нөлөөлдөг (Аспирин, ибупрофен). Эдгээр бодис нь гүйлгэх, гэдсээр хатгуулах, ходоодны үрэвсэл зэрэг эмгэг үүсгэдэг.
*Адууны зүрх судасны системд нөлөөлдөг (кофеин, нитрат г.м.). Хамгийн аюултай төрлийн хор бөгөөд зүрхний хэмнэлийг алдагдуулахаас гадна цусны бүлэгнэх чадварыг алдагдуулан дотуур цус алдалт үүсгэж болзошгүй.
*Адууны яс, булчингийн системд нөлөөлдөг (витамин Е, селений дутагдал, витамин Е агуулсан ургамал г.м.). Ийм хортой бодисын нөлөөгөөр хөл ээжлэн доголох, булчингийн хатингаршил үүсгэнэ.
*Адууны нөхөн үржих системд нөлөөтэй (зеараленон, нарс модны шилмүүс, А витамин). Эдгээр бодисууд нь гол төлөв зулбалт үүсгэдэг.
*Адууны арьсанд нөлөөтэй (ногоорсон төмс, төмөр, зэс г.м.). Хордлого нь гэрэлд хэт мэдрэг болох байдлаар илэрнэ.
*Адууны нүдэнд нөлөөтэй (атродин, цагаан тугалга, никотин г.м.). Хордлого нь гол төлөв хүүхэн хараа нарийсах, эсвэл өргөсөх байдлаар илэрдэг.
*Адууны бөөр, давсганд нөлөөтэй (аспирин, индометацин, тугалга, шар будаа... г.м.). Бөөрний түүдгэнцэр, сувгийн ажиллагаа алдагддаг.
*Адууны элгэнд нөлөөтэй (мөөг, дибазол, хүнцэл, фосфор, цайр г.м.).
*Адууны амьсгалын системд нөлөөтэй (аммиак, хүхэрт устрөрөгч, тайвшруулах эм г.м.). Хатгаа, амьсгалын. булчин саажилт зэргээр илэрнэ.
Олон тооны хорт бодисууд нь хэд хэдэн эрхтэн системд зэрэг үйлчилж байдаг. Ямар ч тунгаар байсан хордуулах нөлөө үзүүлдэг бодисуудын дээр хэрэгтэй хэмжээнээс хэтрүүлээд ирэхээр хордуулах нөлөө үзүүлдэг бодис зөндөө. Хамгийн наад захын жишээ бол витаминууд. Витамин зайлшгүй хэрэгтэй ч тунг нь хэтрүүлбэл адууны бие махбоди, бодисын солилцоонд ноцтой хор учруулдаг.
Тэгэхээр хэчнээн хэрэгтэй, чухал эм байлаа ч дур мэдэн адуундаа өгөлгүйгээр мэргэжлийн эмчийн зөвлөгөөг заавал авч байх хэрэгтэй.
Хордлого нь хурц ба архаг гэж хоёр янз байдаг.
Хурц хордлого нь хэдхэн минутын дотроос эхлээд хэд хоногийн дараа илэрдэг бол архаг хордлого нь хэдэн сар, жилээр онцын шинж тэмдэггүй явагддаг.
Хордлогыг адуу давж гарах эсэх нь маш олон хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Тухайлбал:
*Нас (унага ба хөгшин адуу илүү хорддог).
*Тарга (тарга авсан адуу нь тэжээл, өвсийг илүү шилдэг болохоор хордох нь цөөн).
*Зүс (саарал зүсмийн адуу нь гэрэлд хэт мэдрэг өвчтэй байх нь их).
*Дархлалын систем (дархлаа сайн байх тусам хордлогыг дааж гарахдаа сайн).
*Стресс (стресст байгаа адуу нь элдэв хордлогод илүү өртөмтгий байдаг).
*Дагалдах өвчин (ходоодны үрэвсэл, бөөрний үрэвсэл, зүрхний дутмагшил).
ХОР НЬ ХӨЛС, ШЭЭС, ӨТГӨНӨӨР ГАДАГШИЛДАГ
Ер нь хордлогоос сэргийлэх хамгийн сайн арга бол урьдчилан сэргийлэлт юм. Бордоо, тэжээл, эм, витамин зэргийг худалдан авахдаа юуны өмнө чанарын баталгааг шаардах хэрэгтэй. Хугацаа нь дууссан бордоо, тэжээл, эм зэргийг хэрэглэхээс эрс зайлсхийх. Хэт хямдруулсан үнээр тэжээл, бордоо, эм бэлдмэл худалдан авахаас татгалзах хэрэгтэй. Тэжээл,бордооны уут, савны бүрэн бүтэн байдлыг заавал шалгаж байх хэрэгтэй. Хүн биш мал юм чинь яав л гэж гэсэн байр сууринаас хандаж хэрхэвч болохгүй. Яаж ч магтсан байсан ямар сайн эм, тэжээлийг эмчтэй зөвлөлгүйгээр адуундаа тарих, тэжээх гэж яарах хэрэггүй.
Дараах шинж тэмдэг илэрвэл хордсон байж магадгүй гэж үзнэ.
*үс, арьсны байдал, туурай муудах.
*цэвэрлэх үед үс тослог, эсвэл хэт хуурай байх, хагтах.
*адуу идэвхигүй болох, доголох, хөл хавагнах, хэт их хөлрөх.
Хурц хордлого авсан үед хордуулагч бодис адууны бие махбодид нэвтэрсэн мөчөөс эхлэн огцом эхэлнэ. Голчлон базлах, өтгөн ялгаруулах давтамж нэмэгдэх, гүйлгэх, цустай гүйлгэх, олон удаа шээх, эсвэл багасах. Хордуулагч бодисоосоо хамаараад амьсгал хурдасч, эсвэл богиносч болно. Зарим бодис нь адууны хөдөлгөөний эвсэлд нөлөөлнө. Амьсгалж байгаа агаар, шээс, өтгөнд нь содон үнэр илэрнэ. Энэ мэт шинж тэмдэг илэрвэл Европт нэн даруй малын эмчид ханддаг байна.
"Тод магнай" сэтгүүл
Одоогоор хордлого үүсгэдэг арван мянга гаруй бодис бүртгэгдсэн байдаг юм. Хорт бодисуудыг дотор нь дараах байдлаар ангилан үздэг, үүнд:
1. Металлууд. (хар тулгалга, мөнгөн ус г.м.) Ялангуяа алт сайн дураараа олборлогчид олноор ажилладаг газруудад
2. Микотоксин буюу мөөгний хор. (apergillus, fusarium г.м. төрөлд багтдаг мөөгний хор)
3. Тэжээлийн хор.(өвс тэжээлийн мөөгөнцрийн хор)
4. Эм бэлдмэл.(индометацин, ивермектин г.м.)
5. Пестицид ба гербицид буюу бордооны хор.
6. Биотоксин буюу ургамал, амьтан, шавьжны хор
Эдгээр хорнуудын адууны бие махбодид нэвтрэх арга зам нь янз бүр байдаг ч арьс, ам, амьсгалын замаар нэвтрэх нь хамгийн түгээмэл байдаг.
Адууны бие махбодид үзүүлдэг нөлөөгөөр нь хорт бодисуудыг дараах байдлаар ангилна.
* Адууны мэдрэлийн системт нөлөөлдөг (хар тугалга, давсанд хордох г.м.) Ийм хор нь шөрмөс татах, эргүүтэх, түрэмгий зан, эсвэл хөшүүн байдлыг үүсгэдэг.
*Адууны ходоод гэдэсний замд нөлөөлдөг (Аспирин, ибупрофен). Эдгээр бодис нь гүйлгэх, гэдсээр хатгуулах, ходоодны үрэвсэл зэрэг эмгэг үүсгэдэг.
*Адууны зүрх судасны системд нөлөөлдөг (кофеин, нитрат г.м.). Хамгийн аюултай төрлийн хор бөгөөд зүрхний хэмнэлийг алдагдуулахаас гадна цусны бүлэгнэх чадварыг алдагдуулан дотуур цус алдалт үүсгэж болзошгүй.
*Адууны яс, булчингийн системд нөлөөлдөг (витамин Е, селений дутагдал, витамин Е агуулсан ургамал г.м.). Ийм хортой бодисын нөлөөгөөр хөл ээжлэн доголох, булчингийн хатингаршил үүсгэнэ.
*Адууны нөхөн үржих системд нөлөөтэй (зеараленон, нарс модны шилмүүс, А витамин). Эдгээр бодисууд нь гол төлөв зулбалт үүсгэдэг.
*Адууны арьсанд нөлөөтэй (ногоорсон төмс, төмөр, зэс г.м.). Хордлого нь гэрэлд хэт мэдрэг болох байдлаар илэрнэ.
*Адууны нүдэнд нөлөөтэй (атродин, цагаан тугалга, никотин г.м.). Хордлого нь гол төлөв хүүхэн хараа нарийсах, эсвэл өргөсөх байдлаар илэрдэг.
*Адууны бөөр, давсганд нөлөөтэй (аспирин, индометацин, тугалга, шар будаа... г.м.). Бөөрний түүдгэнцэр, сувгийн ажиллагаа алдагддаг.
*Адууны элгэнд нөлөөтэй (мөөг, дибазол, хүнцэл, фосфор, цайр г.м.).
*Адууны амьсгалын системд нөлөөтэй (аммиак, хүхэрт устрөрөгч, тайвшруулах эм г.м.). Хатгаа, амьсгалын. булчин саажилт зэргээр илэрнэ.
Олон тооны хорт бодисууд нь хэд хэдэн эрхтэн системд зэрэг үйлчилж байдаг. Ямар ч тунгаар байсан хордуулах нөлөө үзүүлдэг бодисуудын дээр хэрэгтэй хэмжээнээс хэтрүүлээд ирэхээр хордуулах нөлөө үзүүлдэг бодис зөндөө. Хамгийн наад захын жишээ бол витаминууд. Витамин зайлшгүй хэрэгтэй ч тунг нь хэтрүүлбэл адууны бие махбоди, бодисын солилцоонд ноцтой хор учруулдаг.
Тэгэхээр хэчнээн хэрэгтэй, чухал эм байлаа ч дур мэдэн адуундаа өгөлгүйгээр мэргэжлийн эмчийн зөвлөгөөг заавал авч байх хэрэгтэй.
Хордлого нь хурц ба архаг гэж хоёр янз байдаг.
Хурц хордлого нь хэдхэн минутын дотроос эхлээд хэд хоногийн дараа илэрдэг бол архаг хордлого нь хэдэн сар, жилээр онцын шинж тэмдэггүй явагддаг.
Хордлогыг адуу давж гарах эсэх нь маш олон хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Тухайлбал:
*Нас (унага ба хөгшин адуу илүү хорддог).
*Тарга (тарга авсан адуу нь тэжээл, өвсийг илүү шилдэг болохоор хордох нь цөөн).
*Зүс (саарал зүсмийн адуу нь гэрэлд хэт мэдрэг өвчтэй байх нь их).
*Дархлалын систем (дархлаа сайн байх тусам хордлогыг дааж гарахдаа сайн).
*Стресс (стресст байгаа адуу нь элдэв хордлогод илүү өртөмтгий байдаг).
*Дагалдах өвчин (ходоодны үрэвсэл, бөөрний үрэвсэл, зүрхний дутмагшил).
ХОР НЬ ХӨЛС, ШЭЭС, ӨТГӨНӨӨР ГАДАГШИЛДАГ
Ер нь хордлогоос сэргийлэх хамгийн сайн арга бол урьдчилан сэргийлэлт юм. Бордоо, тэжээл, эм, витамин зэргийг худалдан авахдаа юуны өмнө чанарын баталгааг шаардах хэрэгтэй. Хугацаа нь дууссан бордоо, тэжээл, эм зэргийг хэрэглэхээс эрс зайлсхийх. Хэт хямдруулсан үнээр тэжээл, бордоо, эм бэлдмэл худалдан авахаас татгалзах хэрэгтэй. Тэжээл,бордооны уут, савны бүрэн бүтэн байдлыг заавал шалгаж байх хэрэгтэй. Хүн биш мал юм чинь яав л гэж гэсэн байр сууринаас хандаж хэрхэвч болохгүй. Яаж ч магтсан байсан ямар сайн эм, тэжээлийг эмчтэй зөвлөлгүйгээр адуундаа тарих, тэжээх гэж яарах хэрэггүй.
Дараах шинж тэмдэг илэрвэл хордсон байж магадгүй гэж үзнэ.
*үс, арьсны байдал, туурай муудах.
*цэвэрлэх үед үс тослог, эсвэл хэт хуурай байх, хагтах.
*адуу идэвхигүй болох, доголох, хөл хавагнах, хэт их хөлрөх.
Хурц хордлого авсан үед хордуулагч бодис адууны бие махбодид нэвтэрсэн мөчөөс эхлэн огцом эхэлнэ. Голчлон базлах, өтгөн ялгаруулах давтамж нэмэгдэх, гүйлгэх, цустай гүйлгэх, олон удаа шээх, эсвэл багасах. Хордуулагч бодисоосоо хамаараад амьсгал хурдасч, эсвэл богиносч болно. Зарим бодис нь адууны хөдөлгөөний эвсэлд нөлөөлнө. Амьсгалж байгаа агаар, шээс, өтгөнд нь содон үнэр илэрнэ. Энэ мэт шинж тэмдэг илэрвэл Европт нэн даруй малын эмчид ханддаг байна.
"Тод магнай" сэтгүүл
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна