Агуу шаргын эзэн Алдарт уяач Ж.Түвдэн

Дундговь аймгийн Говь-Угтаал сум улсын цолтнуудынхаа тоогоор аймагтаа эхний гуравт бичигдэнэ. Энэ л нутгаас МУ-ын Алдарт уяач цолтон гурав мэндэлсэн байдгийн нэг нь алдарт шаргын эзэн Жунайн Түвдэн юм.
Хурдан хүлгээрээ овоглосон энэ буурал 1928 онд Говь-Угтаал сумын нутаг дахь Үйзэн хэмээх газар эхээс унасан бөгөөд 1948 онд цэргийн албанаа татагдан 1954 онд халагдан ирж, тэр цагаас хойш хурдан хүлгийн уяа эвлүүлэх болсон юм. Аймаг, сумын наадмаас 38 түрүү, 37 айраг  хүртэн МУ-ын Алдарт уяач хэмээх эрхэм цолны эзэн болсон Ж.Түвдэн хамгийн анх ахмад уяач Ч.Лувсангомбоос хул халзан морь худалдан авч, Дэрэн, Говь-Угтаал, Цагаандэлгэр сумдын наадмуудад түрүүлгэж айрагдуулан өм нээгдэж байсан гэдэг.Тэр цагаас хойш Угтаалын унаган хүүгийн аз од гийж сумынхаа наадамд их насны таван морь дараалуулан оруулж амьтны амны “зугаа” болж  байсан ч удаатай. Мөн нэг наадмын зургаан түрүүний дөрвийг нь хүртчихээд гайхагдаж явсан хийморьтой эр.
Өөрөөр хэлбэл Ж.Түвдэн адуутай нөхөрлөсөн эр хүний баяр бахдал ид хавыг ханатал мэдэрч, цагтаа цалгиж явсан аатай эр юм.
Сумынхаа наадмыг тэр чигээр нь өөрийн болгож өвөртөлчихөөд дараа жилийн наадмыг даанч хол юм даа хэмээн хүлээж суусан энэ эрхмийн  хамгийн алдартай, басхүү хайртай хүлэг нь цуут шарга азарга юм. Олон наадмын түрүү айргийн эзэн болж гайхагдаж явсан шарга азарга О.Шаравжамц Алдартын Бөгөн хүрэний угшилтай гэдгийг Дундговьчууд андахгүй бизээ. Ж.Түвдэн Алдарт  ахмад уяачдаас дуулж мэдсэн, амьдралын туршлагаар олж таньсан бүхнээ  моринд дуртай нутгийн залууст сэтгэл харамгүй хуваалцдаг  байсан бөгөөд МУ-ын Алдарт уяач “тэрлэг” хэмээх Н.Баярсайханаас эхлээд багшаа хэмээн хүндэтгэх хүн олон бий. Түүнээс гадна Алдартын хөвгүүд Т.Батдорж, Т.Чойжилсүрэн, Т.Батбуян нар аавынхаа морь уях эрдмийг өвлөн авч, өдгөө нутгийн наадамд түрлэг өргөж явна.
"Тод магнай" сэтгүүл №40