Аймгийн Алдарт уяач У.Насанбаяр: Хүрэн соёолон аварга халзангийн угшилтай

Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын уугуул, аймгийн Алдар уяач У.Насанбаяр сумынхаа түүхт 90 жилийн ойд одтой сайхан наадаж нутгийн дэвжээгээ хамгаалсан түүний баярын сэтгэгдлийг нь хуваалцлаа.
-Түүхт ойн баяр наадамд аз хийморийн бэлгэдэл соёолон айрагдуулсан танд уншигчдынхаа өмнөөс баяр хүргэе?
-Баярлалаа. Сумынхаа 90 жилийн ойн баяр наадамд  зургаан насны морь мордуулж, хүрэн соёолонгоо айргийн дөрөвт хурдлуулсандаа баяртай байгаа. Бусад морьд маань 20 гаргаж давхисаан.
-Хүрэн соёолонгийнхоо удам угшлыг танилцуулахгүй юу?
-Манай унаган адуу. Манай адууны дээд тал нь Галшар угшилтай юм. Өөрөөр хэлбэл Чулуун гуайн Аварга халзангийн удамтай. Хүрэн соёолонгийн эцэг нь Аварга халзангийн угшилтай суманд нэг түрүүл, хэд хэд айрагдсан адуу.
-Хүрэн үрээ хэзээнээс уягдсан юм бэ?
-Шүдлэн үрээ анх уягдаж, сумынхаа наадамд дөрвөөр давхиад, Хэнтий аймгийн 90 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаанд 50 гаргаж давхисан. Ноднин хязаалан үрээ сумынхаа наадамд аман хүзүүдээд, Төв аймгийн Эрдэнэ сумын 90 жилийн ойд бас аман хүзүүдсэн.
-Энэ жил хэд уралдсан бэ?
-Энэ жил хавар аймгийн сорилго уралдаанд очиж гурваар давхиад, сумынхаа ойд гурвалж, зүүн бүсийн наадамд 25-аар давхисан.
-Ингэхэд Насанбаяр Алдарт морь уях төрийн хэрэгт шамдах болсон нь хэзээнээс вэ?
-Миний аав Ухна насаараа морь уясан хүн. Дээхэн үедээ энэ хавьдаа их хурдтай гэгдэж хоёр буган мориор сайхан наадаж байлаа. 1961 онд анхны айргаа хүртсэн гэдэг байхаа. Тэгээд түүнээс хойш том жижиг наадмаас 40 гаруй айраг, түрүү хүртсэн. Би аавыг аймгийн Алдарт уяач болоход нь амжилтыг нь жагсааж бичиж байсан юм. Зарим жил тав зургаан айраг ч авсан байдаг юм. Аавыг залгамжилж манай том ах, бид хоёр морь уядаг. Би Ухна гэж хүний бага хүү нь.
-Голомт залгах отгон хүү хэзээнээс бие даан морь уяж байгаа вэ?
-1997 онд цэргээс халагдаж ирээд л морь уясан. Түүнээс өмнө аавыгаа дагаад энд тэндхийн наадамд их явдаг байсан.Бие дааж морь уяад 2002 онд анх сумынхаа наадамд соёолон морь түрүүлгэж байлаа. Түүнээс хойш сайхан л наадаж байна.
-Аймгийн баяр наадмаас хичнээн айраг, түрүүтэй вэ та?
-Аймгийн баяр наадамд хараахан морь айрагдуулж амжаагүй л явна. Гэхдээ сайхан дандаа модтой нааддаг юмаа. Сумандаа бол сайхан нааднаа. Өнгөрсөн жил хязаалан аман хүзүүдүүлж, их насны морь түрүүлгэсэн.
-Аав тань нэг жилд тав, зургаан айраг авч байсан гэсэн. Таны хувьд...
-Би нэг жил дөрвөн айраг, түрүү авч л байсан. 2008 онд хоёр соёолон дараагаар нь оруулан сайхан наадаж байлаа. Бас нэг наадамд хязаалан, соёолон айрагдууулж байсан. 2009 онд болохоор азарга түрүүлгэж, их насны морь таваар давхиулж байлаа. Энэ мэтчилэн яриад байвал алтан тууртын буянд бишгүй л баярлаж байлаа.
-Хурдан тууртын босоо цагаан хийморьт өнө мөнх ивээгдэх болтугай. Ярилцсанд баярлалаа.
А.Энхжил