Гэдэсний хөндүүр арилгах буюу хар гэдсийг авах тухайд....

2015 оны 10-р сарын 14 -нд

Уяачдын зүгээс ирж буй нийтлэг асуултын нэг адууны гэдэсний хөвөө буюу хар гэдэс юм. Хар гэдэстэй адуунд гэдэс нь их бага хэмжээгээр цардайж томрох, амьсгаа нь ихдэх буюу уяан дээр байхдаа унгах, үе үе хөрвөөх зэрэг шинж тэмдгүүд илэрнэ. Өөрөөр хэлбэл уяаны гэдэс суухгүй цүдгэр хэмжээ хэвээр байна. Хар гэдэс буюу хөвөө нь адууны тэжээл боловсруулах эрхтний хэвийн бус үйл ажиллагаа бөгөөд тэжээлийн хэмийн алдагдлаас болдог байна. Хар гэдэс буюу хөвөө үүсэх нь дараах шалтгаанаас үүдэлтэй. Үүнд:
-Уяаны үед морины гэдсийг сойж идшийг багасгаснаар монгол адууны гэдэсний эзэлхүүнд их хэмжээний өөрчлөлт оруулдаг
-Зуны халуунд хөлсөлж бие дэх шингэний хэмжээ өөрчлөгдсөнөөс баас нь өтгөрдөг
-Дасгал сургуулилтын үед булчингууд чангардаг
-Хатуулаг ихтэй буюу хуурай өвслөг тэжээл (ус бага уухлгах) гүйцэд боловсорч чаддаггүй
-Шороо тоостой бохир тэжээл идсэнээс
Хөвөө (impaction) нь хатуу цуллаг бүхий бөөгнөрсөн хомоол бөгөөд хятай болон умсаны заагт байрлаж, гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнд саад учруулан бөглөж, хий гадагшлуулахгүй хуримтлуулан тухайн адууны амьсгааг ихдүүлдэг.
Хөвөөг авах ардын уламжлалт хэд хэдэн арга бий. Жишээлбэл:
Ихэнх уяачид наадамд уях морьдоо барьсан анхны өдрөө авч хоноод маргааш өглөө нь хөлсөлдөг. Үүнийгээ хар гэдсийг нь авч байна гэдэг боловч үнэн хэрэгтээ цаг хугацааны хувьд их оройтуулж байгаа хэрэг юм. Цаашдаа хүнд, хөнгөн олон ажил хийсний дүнд хөвөө нь увуу цувуухан арилж, морь мэнд сайхан уралдана. Уяач үүндээ бодитой дүгнэлт хийхгүй доохнуур давхисан мориндоо буруу өгөх нь бий. Хөвөөг гүйцэд авахын тулд таван сарын дундаас эхлэн хоорондоо холын амраатай 2-3 уяж хонож, хужиртай усаар услаад хөлслөх хэрэгтэй. Түүний дараа мориныхоо баасыг сайн ажиглах нь чухал. Гадуураа салстан бүрхүүлтэй, хатуурсан хомоол гарвал хөвөө гарч байгаа нь тэр юм.
Уламжлалт аргуудаас гадна орчин цагийн шинжлэх ухаанд парафин( laxatives as paraffin oil) тослог бодисоор туулгадаж хөвөөг задлах, цаашлаад мэс ажилбар хийх зэргээр хар гэдсийг авдаг байна.
Хар гэдэс буюу хөвөөний талаар уяачид хэрхэн юу гэж үзэж, ямар арга хэмжээ авдаг талаар цухас танилцуулъя.
Тод манлай уяач Д.Онон: Гэдэсний хөндүүрийг адуу ногоонд цадах үеэр авах нь зүйтэй
Их хөвөөтэй байгаа гэж бодвол өглөө эрт услалгүй барьж унаад, усыг нь сольж усалсны дараа уяж хононо. Маргааш нь голын ширхэг хужиртай дов газар идүүлж амных нь завааг гаргаж, дахиж уяж хоноод тавихад хөндүүр арилж, гэдэс нь солигддог. Үүнийг хар гэдсийг нь авах гэдэг юм. Хөндүүрийг адуу ногоонд цадаад ирэх үеэр авах нь зүйтэй. Гэдсэндээ хөндүүртэй морь умдагны нь урдуур дарах буюу гэдсийг урдаас хойш нь шувтрахад сүүл нь годос гэх ба хайрдаг. Тэр бүү хэл хөндүүр нь гараагүй уясан морины цоройг татуулчихвал хөлгүй болох ч тохиолдол бий.
Тод манлай уяач Б.Бат-Өлзий: Их туранхай морь хийгээ түрж чадахгүй, гэдэс нь цараадаг
Хөвөө, хар гэдэс гээд яриад байгааг би бас сайн ойлгодоггүй юм. Хур баас хуримтлагдаад гэдэснээс нь ер гардаггүй. Түүнээсээ болоод морь явдаггүй гэж ярих уяачид таардаг л даа. Гэтэл ном сонин уншаад үзэхээр шинжлэх ухаан талаасаа ийм байх үндэслэлгүй юм билээ. Аливаа амьтан гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнөөр хоол тэжээлийн үлдэгдэл буюу баасаа гадагшуулж байдаг. Харин ажил дутуугаас болоод морины гэдэс цүрдийгээд ирэх нь бий. Мөн их туранхай морь хийгээ түрж чадахгүй, гэдэс нь цараадаг. Гурав дахь хүчин зүйл бол уяан дундуураа шороо идсэнээс болоод давхиж ирээд амьсгаадах, гуйвах, гэдсээ хайрах зэрэг шинж тэмдгүүдийг гаргадаг. Мөн хэл ам нь хатна. Ийм шинж тэмдгүүд илэрвэл уяж хоноод давстай усаар услах юмуу амаар нь давстай ус цутгах, бургуйдах зэрэг аргыг хэрэглэж болно. Зарим хүмүүс хярамаар, зарим нь давстай усаар бургуйддаг юм билээ. Давстай усаар бургуйдах бол давсыг нь маш бага хийх хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол түлэх гэмтэй. Мөн сүүлийн үед зарим хүн ургамлын тосоор бургуйддаг болсон байна лээ.
Хөвөө, хар гэдэс гээд яриад байгааг би бас сайн ойлгодоггүй юм. Хур баас хуримтлагдаад гэдэснээс нь ер гардаггүй. Түүнээсээ болоод морь явдаггүй гэж ярих уяачид таардаг л даа. Гэтэл ном сонин уншаад үзэхээр шинжлэх ухаан талаасаа ийм байх үндэслэлгүй юм билээ. Аливаа амьтан гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнөөр хоол тэжээлийн үлдэгдэл буюу баасаа гадагшуулж байдаг. Харин ажил дутуугаас болоод морины гэдэс цүрдийгээд ирэх нь бий. Мөн их туранхай морь хийгээ түрж чадахгүй, гэдэс нь цараадаг. Гурав дахь хүчин зүйл бол уяан дундуураа шороо идсэнээс болоод давхиж ирээд амьсгаадах, гуйвах, гэдсээ хайрах зэрэг шинж тэмдгүүдийг гаргадаг. Мөн хэл ам нь хатна. Ийм шинж тэмдгүүд илэрвэл уяж хоноод давстай усаар услах юмуу амаар нь давстай ус цутгах, бургуйдах зэрэг аргыг хэрэглэж болно. Зарим хүмүүс хярамаар, зарим нь давстай усаар бургуйддаг юм билээ. Давстай усаар бургуйдах бол давсыг нь маш бага хийх хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол түлэх гэмтэй. Мөн сүүлийн үед зарим хүн ургамлын тосоор бургуйддаг болсон байна лээ.
-Хэт чангарсан гэдсийг яаж суллах вэ?
-Уяаны алдаанаас болоод тарган морь няцарч халуураад хоолоо идэж чадахгүй. Түүнээсээ болоод гэдэс нь нарийсч чангарч болно. Мөн ажил нь ихдээд ядаргаанд орохоороо бас гэдэс нь чангардаг. Гэдэс чангарах нь олон шалтгаантай ч зөөлөн ажил хийж аажмаар суллах нь зөв. Зарим үед дулаан нэмнээгээр нэмнэж унах нь тус болдог л юм.
-Уяаны үед морины гэдсийг сойж идшийг багасгаснаар монгол адууны гэдэсний эзэлхүүнд их хэмжээний өөрчлөлт оруулдаг
-Зуны халуунд хөлсөлж бие дэх шингэний хэмжээ өөрчлөгдсөнөөс баас нь өтгөрдөг
-Дасгал сургуулилтын үед булчингууд чангардаг
-Хатуулаг ихтэй буюу хуурай өвслөг тэжээл (ус бага уухлгах) гүйцэд боловсорч чаддаггүй
-Шороо тоостой бохир тэжээл идсэнээс
Хөвөө (impaction) нь хатуу цуллаг бүхий бөөгнөрсөн хомоол бөгөөд хятай болон умсаны заагт байрлаж, гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнд саад учруулан бөглөж, хий гадагшлуулахгүй хуримтлуулан тухайн адууны амьсгааг ихдүүлдэг.
Хөвөөг авах ардын уламжлалт хэд хэдэн арга бий. Жишээлбэл:
Ихэнх уяачид наадамд уях морьдоо барьсан анхны өдрөө авч хоноод маргааш өглөө нь хөлсөлдөг. Үүнийгээ хар гэдсийг нь авч байна гэдэг боловч үнэн хэрэгтээ цаг хугацааны хувьд их оройтуулж байгаа хэрэг юм. Цаашдаа хүнд, хөнгөн олон ажил хийсний дүнд хөвөө нь увуу цувуухан арилж, морь мэнд сайхан уралдана. Уяач үүндээ бодитой дүгнэлт хийхгүй доохнуур давхисан мориндоо буруу өгөх нь бий. Хөвөөг гүйцэд авахын тулд таван сарын дундаас эхлэн хоорондоо холын амраатай 2-3 уяж хонож, хужиртай усаар услаад хөлслөх хэрэгтэй. Түүний дараа мориныхоо баасыг сайн ажиглах нь чухал. Гадуураа салстан бүрхүүлтэй, хатуурсан хомоол гарвал хөвөө гарч байгаа нь тэр юм.
Уламжлалт аргуудаас гадна орчин цагийн шинжлэх ухаанд парафин( laxatives as paraffin oil) тослог бодисоор туулгадаж хөвөөг задлах, цаашлаад мэс ажилбар хийх зэргээр хар гэдсийг авдаг байна.
Хар гэдэс буюу хөвөөний талаар уяачид хэрхэн юу гэж үзэж, ямар арга хэмжээ авдаг талаар цухас танилцуулъя.
Тод манлай уяач Д.Онон: Гэдэсний хөндүүрийг адуу ногоонд цадах үеэр авах нь зүйтэй
Их хөвөөтэй байгаа гэж бодвол өглөө эрт услалгүй барьж унаад, усыг нь сольж усалсны дараа уяж хононо. Маргааш нь голын ширхэг хужиртай дов газар идүүлж амных нь завааг гаргаж, дахиж уяж хоноод тавихад хөндүүр арилж, гэдэс нь солигддог. Үүнийг хар гэдсийг нь авах гэдэг юм. Хөндүүрийг адуу ногоонд цадаад ирэх үеэр авах нь зүйтэй. Гэдсэндээ хөндүүртэй морь умдагны нь урдуур дарах буюу гэдсийг урдаас хойш нь шувтрахад сүүл нь годос гэх ба хайрдаг. Тэр бүү хэл хөндүүр нь гараагүй уясан морины цоройг татуулчихвал хөлгүй болох ч тохиолдол бий.
Тод манлай уяач Б.Бат-Өлзий: Их туранхай морь хийгээ түрж чадахгүй, гэдэс нь цараадаг
Хөвөө, хар гэдэс гээд яриад байгааг би бас сайн ойлгодоггүй юм. Хур баас хуримтлагдаад гэдэснээс нь ер гардаггүй. Түүнээсээ болоод морь явдаггүй гэж ярих уяачид таардаг л даа. Гэтэл ном сонин уншаад үзэхээр шинжлэх ухаан талаасаа ийм байх үндэслэлгүй юм билээ. Аливаа амьтан гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнөөр хоол тэжээлийн үлдэгдэл буюу баасаа гадагшуулж байдаг. Харин ажил дутуугаас болоод морины гэдэс цүрдийгээд ирэх нь бий. Мөн их туранхай морь хийгээ түрж чадахгүй, гэдэс нь цараадаг. Гурав дахь хүчин зүйл бол уяан дундуураа шороо идсэнээс болоод давхиж ирээд амьсгаадах, гуйвах, гэдсээ хайрах зэрэг шинж тэмдгүүдийг гаргадаг. Мөн хэл ам нь хатна. Ийм шинж тэмдгүүд илэрвэл уяж хоноод давстай усаар услах юмуу амаар нь давстай ус цутгах, бургуйдах зэрэг аргыг хэрэглэж болно. Зарим хүмүүс хярамаар, зарим нь давстай усаар бургуйддаг юм билээ. Давстай усаар бургуйдах бол давсыг нь маш бага хийх хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол түлэх гэмтэй. Мөн сүүлийн үед зарим хүн ургамлын тосоор бургуйддаг болсон байна лээ.
Хөвөө, хар гэдэс гээд яриад байгааг би бас сайн ойлгодоггүй юм. Хур баас хуримтлагдаад гэдэснээс нь ер гардаггүй. Түүнээсээ болоод морь явдаггүй гэж ярих уяачид таардаг л даа. Гэтэл ном сонин уншаад үзэхээр шинжлэх ухаан талаасаа ийм байх үндэслэлгүй юм билээ. Аливаа амьтан гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнөөр хоол тэжээлийн үлдэгдэл буюу баасаа гадагшуулж байдаг. Харин ажил дутуугаас болоод морины гэдэс цүрдийгээд ирэх нь бий. Мөн их туранхай морь хийгээ түрж чадахгүй, гэдэс нь цараадаг. Гурав дахь хүчин зүйл бол уяан дундуураа шороо идсэнээс болоод давхиж ирээд амьсгаадах, гуйвах, гэдсээ хайрах зэрэг шинж тэмдгүүдийг гаргадаг. Мөн хэл ам нь хатна. Ийм шинж тэмдгүүд илэрвэл уяж хоноод давстай усаар услах юмуу амаар нь давстай ус цутгах, бургуйдах зэрэг аргыг хэрэглэж болно. Зарим хүмүүс хярамаар, зарим нь давстай усаар бургуйддаг юм билээ. Давстай усаар бургуйдах бол давсыг нь маш бага хийх хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол түлэх гэмтэй. Мөн сүүлийн үед зарим хүн ургамлын тосоор бургуйддаг болсон байна лээ.
-Хэт чангарсан гэдсийг яаж суллах вэ?
-Уяаны алдаанаас болоод тарган морь няцарч халуураад хоолоо идэж чадахгүй. Түүнээсээ болоод гэдэс нь нарийсч чангарч болно. Мөн ажил нь ихдээд ядаргаанд орохоороо бас гэдэс нь чангардаг. Гэдэс чангарах нь олон шалтгаантай ч зөөлөн ажил хийж аажмаар суллах нь зөв. Зарим үед дулаан нэмнээгээр нэмнэж унах нь тус болдог л юм.
3 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
2 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
3 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
-
4 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
4 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
7 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
11 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
11 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
7 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
11 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
7 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
11 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
2 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
4 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
4 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
2 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
3 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
66.181.161.66
Гэдсэндээ хөндүүр гэдэс татаад байгаа морьийг яааж янзлах вэ
Reply66.181.161.67
tijeeliin aduu bol gedsendee zaaval yumtai bolood bn yag yaaj avch bn aa manaihaan
Reply103.254.120.84
Хар гэдэс гэж нэрлэсэн ардын оношиндоо эхлээд паразитыг туулгаж гарга шингэн юм сайн
Reply