Аймгийн Алдарт уяач Д.Сайнбаяр:Их, бага хоёр шарга мориороо сайхан наадаж байна


Дундговь аймгийн Цагаандэлгэр сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Д.Сайнбаяртай хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
-Юуны өмнө манай сэтгүүлийн уншигчдад өөрийгөө танилцуулахгүй юу?
-Би Дундговь аймгийн Цагаандэлгэр сумын IV дүгээр багийн малчин Дагвын Сайнбаяр гэдэг хүн. Бага насаа өвөө эмээгийнхээ гар дээр өсөж, өвөөгийнхөө хурдан морийг унаж өнгөрөөсөн. Арай томхон болоод ах нарынхаа морины ажлыг хийж өгч, туслах маягаар уяаны ажилд оролцдог болоод, тэгээд цэрэгт явж ирээд 1995 оноос өөрөө бие дааж уяж эхэлсэн.
-Таны өвөө ямар удам угшлын адуугаар нааддаг байсан юм бэ?
-Миний өвөө өөрийн адууны бор морь, бор азаргатай Дагва гэж хүн байсан юм. Би тэр үед унаж байгаагүй, манай ах нар унаж хурдлуулж байсан гэж ярьдаг. Би бол өвөөгийнхөө нутгийнхаа Дашдоогийн Цэдэв гэдэг хүний адууны гаралтай толин сартай хул азарга болон өөрийнх нь унаган хонгор морийг нь унаж хурдлуулж байлаа. Өвөө маань азарганыхаа удам угшлыг өөрийнхөө хэмжээнд нэлээн сайжруулж үлдээсэн байдаг. Түүний жишээ нь Галшарын ангасай Банзрагч гэдэг хүнээс хурдны удмын загал байдсан гүү авчирч, нутгийн Дашдоогийн Цэдэв гэдэг хүнээс авсан толин сартай хул азаргандаа хураалгаж, нэг цөм сүрэг бий болгосон нь одоо ч нутаг орон болон зэргэлдээ сумдад тархаж, очсон газартаа айраг цагаа авч эзэн улсаа баярлуулж байгаа. Бас ойр орчмынхоо хурдан адуутай улсуудаас ч хурдан удмын адуу авч, азарга үрээ сольж хольж адууныхаа удам угсааг сайжруулсан байдаг юм.
-Өвөөгөөрөө овоглодог байх нь ээ?
-Тиймээ. Өвөөгийнх таван хүү, хоёр охинтой айл байсан. Би хоёр дахь охиных нь том хүү, өвөөгөөрөө овоглодог юм. Том хүү нь Мягмардорж гэж Аймгийн Алдарт уяач, ахмад настай хүн бий. Түүний удаах нь талийгаач Хишигдорж гэж ах маань бас Аймгийн Алдарт уяач байлаа. Хоёр дүү Түвдэнням, Отгондондог нар нь Сумын Алдарт уяач цолтой.
-Одоо эргээд бодоход танай өвөөгийн уяаны арга барил, онцлог нь юу байсан бэ?
-Манай өвөө нэгдлийн мал ахуйтай, бас тэр үед наадам ч олон байгаагүй болохоор төдийлөн олон наадаж чаддаггүй байсан. Өвөө маань өвлийн цагт морио хүүхдүүдээрээ унаж эдлүүлэн хор юуг нь зөв гаргуулж, мориныхоо ажлыг өвлөөс эхэлж хийдэг байсан шиг санагддаг юм. Тэр нь хожмоо зуны ажилд их дөхөмтэй байдаг юм билээ. Өвөл хөлсийг нь гаргаж цантуулсан морь зундаа ажил хийхэд хөндүүр авах нь эрс бага байдаг. Тэр үедээ ч би мэдээгүй, хожим морь уяснаас хойш л надад тэгж санагдаж байна даа.
-Анхны айраг, түрүү гэдэг уяачийн хувьд нандин сайхан дурсамж байдаг. Анх ямар удам угшилтай морийг уяж хурдлуулж байв?
- Өөрийн азарганы хул азарга, хул морь хоёроор анхны уяагаа эхлүүлсэн. Түүнээс хойш хоёр гурван жилийн ар дээр миний унаган хоёр шарга морь маань залгаж гарч ирж, сайхан айрагдаж цагаалж эхэлсэн дээ. Одоо болтол айраг цагаа таслалгүй нутаг орондоо сайхан наадаж байна.
-Хамгийн амжилт арвин наадсан жилүүд хэдэн он байсан бэ?
-Амжилт гаргасан он жилүүд нь 2005 оноос хойш л байсан даа. 2007 онд аймгийн Заваа Дамдины 140 жилийн ой, аймгийнхаа наадамд анх очиж соёолон морь аман хүзүүдүүлсэн. Тэр соёолон морь сумандаа айрагдаад, уул овооны уралдаанд бас айрагдаж, түрүүлж байлаа. Одоо их насны морь сайхан уралдаж л байгаа.
-Улс, бүсийн чанартай наадмуудад хэр явж байна?
-Улсын чанартай наадмууд гэвэл ноднин Мандалын хурдад очиж, шарга морь маань зургаад орсон юм байна. “Их хурд-4” уралдаанд хоёр шарга морьтойгоо очиж, нэг нь 30-д орж, нөгөө нь тавиадаар орсон доо. Өмнө нь улсын наадамд шарга морио 21-ээр оруулж байсан. Их шарга морь маань манай өөрийн адууны угшилтай. Дээд язгуур нь болохоор Осоржавын Шаравжамц гэдэг хүний адууны цус орсон эцэгтэй. Бага шарга морь нь манай эцгийн адууны эхтэй, эцэг нь Говь-Угтаал сумын Улсын Алдарт уяач Түвдэн гэдэг хүний хурдан шарга азарганы төл адуу байгаа юм.
-Танай аймаг орон нутагт Сайнбаяр уяачийг ямар адуугаар нь таньдаг вэ? Эзнийхээ алдрыг тодотгох ямар адуу байдаг вэ?
-За намайг хоёр шарга мориор маань л хүмүүс ярьдаг юм. Их шарга морио 2004 онд хязааланд нь анх сумандаа тавлуулж, долоон настай морь сумынхаа наадамд түрүүлгэж байсан. Их шарга халзан морь маань сумандаа гурав түрүүлж, Говьсүмбэр аймгийн наадамд түрүүлсэн. Бага наадмуудад бол зөндөө олон түрүүлж айрагдсан. Бага шарга морь маань сумынхаа 80 жилийн ойд 2004 онд анх даага уягдаж сумандаа есөд ороод, хязааландаа Дорноговийн Иххэтийн 80 жилийн ойд гуравт орсон байдаг юм. Тэрнээс хойш тасралтгүй сайхан айрагдаж цагаадсан. Соёолон морь Дундговийн Заваа Дамдины ойд аман хүзүүлж, их морь болсон хойноо нэг тавд давхисан. Сумандаа дөрөв түрүүлж, Говьсүмбэр аймагт нэг түрүүлж, нэг аман хүзүүдсэн. Аймгийн бүсийн наадамд нэг түрүүлж, хоёр айрагдсан амжилттай байна. Бага сага наадамд бол олон айрагдаж түрүүлсэн. Энэ адуунуудынхаа амжилтаар 2010 онд Аймгийн Алдарт уяач цол авч байлаа.
-Өвөө тань адууны цус сэлбэж хурд сайжруулах ёстой гэдгийг олон жилийн өмнө мэддэг байж. Одоо та хаанаас адуу авч хурд төрүүлж байна?
-Авч байнаа. Сүүлийн үед адууныхаа цусыг сэлбэж Сүхбаатараас, Дорноговийн Алтанширээгээс, Иххэтээс азарга, гүү авчирч адуутайгаа нийлүүлж байгаа.
-Таны морь малны ажилд тусалдаг, тав дахь үеийн залгамж халаа болохоор бэлтгэгдэж байгаа хүн бий юү?
- Одоогоор хүүхдүүд бага байна.Төрсөн дүүгийн хүүхэд, өөрийн хүүхэд хоёроороо морь унуулж байгаа. Тэр хоёр маань уяач болох байх гэж боддог. Одоо бол миний морийг унаж байсан хүүхдүүд зуны цагт амралтаараа ирж тусалж дэмждэг юм.
"Тод магнай" сэтгүүл №66
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
1 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
2 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
3 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
-
3 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
3 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
6 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
7 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
10 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
10 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
6 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
10 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
7 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
10 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
2 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
3 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
3 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
1 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
3 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна