Аймгийн Алдарт уяач И.Энхболд: Бага хул морь тэжээлгүй 13 уралдаад долоо түрүүлж, зургаа айрагдсан

Завхан аймгийн Алдархаан сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач И.Энхболдтой хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.  

-Бага насны дурсамжаар яриагаа эхэлье. Олон жил хурдан морь унасан гэсэн байхаа?
-Манай аав Алдархаан сумын “Чойбалсан” нэгдэлд 40 жил адуу малласан Ишгомбо гэж хүн бий. Нэгдлийн адууг 1500 хүртэл өсгөхийн зэрэгцээ адуу сайхан эдэлдэг. Эмнэг сургахдаа гаргуун. Тэр олон адууны захаас барьж аваад унахад л номхруулчихсан байдагсан.Эмнэг сургалт, уургач, бугуйлчаар медаль хүртэл авч явсан.Нэгдлийнхээ адуугаа сайжруулна гээд Говь-Алтай, Баянхонгор зэрэг залгаа аймгуудаас гадна Дөрвөлжингийн Хомын борлогуудын угшлаас азарга авч тавьж байсан гэдэг.
-Морь уядаг байсан байх хэмээн таамаглаж байна?
-Уяна аа. Би долоон настайдаа аавынхаа уясан унаган бор морио унаж Алдархаан сумын 40 жилийн ойгоор аман хүзүүдүүлж байлаа. Аймгийн наадамд 1968 онд бор соёолон дөрөвт давхиулж, 1978 онд унаган хар морио соёолон түрүүлгэж байсан. Мөн Дөрвөлжингийн Гэндэндарам гэж хүнээс авсан хүрэн морио Баатруудын наадамд түрүүлгэж, Говь-Алтай аймгийн Жаргалант сумын ойд айрагдуулж байсан. Хүрэн морь нь Алдархаан сумын наадамд дөрөв айрагдсан адуу байгаа юм.
-Тэгвэл Энхболд уяачийн гараа хэзээнээс эхэлсэн бол?
-1980-аад оноос юмуу даа. Анх хээр, халтар морь хоёр уяж Аргалант бригадын баярт нэгийг нь түрүүлгэж, нөгөөг нь 11-р давхиулж байлаа. Дараа нь 1989 онд хээр даага түрүүлгээд, 1992 онд хязаалан хар үрээ айргийн гуравт хурдлуулсан. 1998 оны аймгийн баяр наадамд хээр шүдлэн аман хүзүүдүүлж байсан юм байна.Хээр үрээ маань нас нийлээд нэг айрагдаж нэг долоолсон.
-Бодож байснаас эрт уяж эхэлсэн юм байна?
-Би ах дүү хоёр хул мориор нэг үе сайхан наадсан хүн. 2001 он АХ-ын 80 жилийн ойн баяр наадмаар том хул морио аймгийн наадамд аман хүзүүнд хурдлуулж, Дөрвөлжингийн 70 жилийн ойгоор ах дүү хоёр хул морио айрагдуулж байсан. Мөн бага хул морь 2004 онд шүдлэндээ Алдархаан суманд, хязааландаа аймагт айрагдаж байлаа. Хязаалан жилээ Завханмандал суманд бас айрагдсан юм байна. Тэгээд 2006 онд соёолондоо аймагт айрагдаад, Говь-Алтайн баруун бүсийн уралдаанд гурваар давхисан. Тэр жил хул морь 13 уралдаж долоо түрүүлж, зургаа айрагдсан юм.
-Тэр жилээ аймгийн Алдарт уяач цолоо авсан уу?
-Тэгсээн. 2006 онд би аймгийн Алдарт уяач болоод, 2011 онд бага дүү Отгонбат маань мөн аймгийн Алдарт уяач болсон.
-Танайхаас хэд нь морь мал уяхав?
-Бид эцэг эхээс 14-лээ. Долоон хүүгийн хоёр нь аймгийн Алдарт уяачтай цолтой болоод байна даа.
-Удам дамжсан уяачид адуугаа сайжруулах тал дээр хэр анхаарч байна?
-Дорнодын Халхгол сумаас болон “Уулс трейд”-ийн Галбадрахаас хүрэн үрээ, шарга даага хоёр авчирсан. Шарга даага нь ирсэн жилээ аймгийн наадамд айрагдаад, хүрэн үрээ нь ноднин Алдархаан сумын наадмаас эхлээд тав түрүүлж Завханмандал сумын ойд аман хүзүүдсэн. Шарга үрээ нь болохоор Алдархаан сумын наадам болон гурван багийн өдөрлөгт айрагдсан.

"Тов магнай" сэтгүүл №54