Уяачдыг “уудалсан” уулзалт

Монгол наадам, морин уралдааныг тойрсон сураг төдий дам мэдээллүүдэд нэгдсэн хариултыг өгч, мориор дамжсан үндэсний өв соёл, монгол түмний  тусгаар тогтнолын баталгааны нэгээхэн хэсэг гэдгийг таниулах зорилго бүхий нөхөрсөг уулзалт, зөвлөгөөн 2014 оны 03 дугаар сарын 22-нд “RIVER BEACH” амралт үйлчилгээний цогцолборт боллоо.  Дөрөв дэх засаглалын төлөөлөгчидтэй морин уралдааны жаргал зовлонг хуваалцахаар ММСУХ-ны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга П.Сэргэлэн, Хөдөлмөрийн баатар, Тод манлай уяач Д.Даваахүү, Тод манлай уяач Д.Онон, Ц.Дуламсүрэн, Ц.Батсайхан, Х.Бат-Эрдэнэ, Манлай уяач Д.Хишигжаргал, ММСУХ-ны тэргүүлэгч Ц.Баянжаргал, М.Мөнхбаясгалан,сэтгүүлч, түүхийн ухааны  доктор А.Баямагнай, сэтгүүлч Л.Цагаандалай нар хүрэлцэн ирсэн байсан юм. Харин хурдан морь, уралдаанч хүүхэд, уясан эздийн байр суурийг хуваалцахаар телевиз, өдөр тутмын сонин, сайтуудын төлөөлөл 30 гаруй сэтгүүлч иржээ.
Өдрийн зоогийн дараа уулзалт зөвлөгөөн эхэлж, хэвлэлийнхэн цаг үеийн асуудлаас эхлээд,морин уралдаан, монгол наадамд тулгамдаад байгаа олон чухал асуудлыг хөндөн, дөрвөн цаг гаруйн турш  ММСУХ-ны төлөөлөлтэй ярилцсан. Сүүлийн үеийн хурц сэдвүүдийн нэг болоод байгаа хурдан морь унаач хүүхдийн амь нас, аюулгүй байдлыг хангах тухай асуудал хамгийн олон удаа тавигдсан бөгөөд ММСУХ-ны зүгээс уралдаанч хүүхдийнхээ аюулгүй байдлыг хангахад нэн тэргүүнд анхаарал хандуулж, хамгаалалтын хувцасны стандартыг баталж, өмсүүлж хэвшүүлэх, даатгалд 100 хувь хамруулах зэрэг хэд хэдэн чухал арга хэмжээ аваад байгаа гэлээ. Мөн өнгөрсөн онд гэхэд л ММСУХ-ны удирдлагууд унаач хүүхдийн асуудалтай холбогдолтой 19 удаагийн хурал, зөвлөгөөнд оролцож, амь насаа алдсан болон бэртэж гэмтсэн хүүхдүүдийн ар гэрт дэмжлэг үзүүлсэн гэдгээ дуулгасан.
Түүнчлэн унаач хүүхэд унаж бэртэх, цаашлаад амь нас эрсдэх харамсалтай тохиолдол томоохон уралдааны үеэр гарч байгаагүй. Харин зохион байгуулалт муутай, жалга довны уралдааны үеэр хүүхэд унаж, бэртэн амь насаа алдах явдал гарч байсан. Ийм тохиолдлуудад ММСУХ-ны зүгээс сануулах, анхааруулахаас өөр арга хэмжээ авч чаддаггүй.Тийм хууль эрх зүйн орчин байдаггүй хэмээсэн юм.
Дээрх асуулттай холбоотой хөндөгдсөн өөр нэгэн сэдэв бол хүүхдийн асуудлаар бамбай хийж, гадны улс гүрнүүд монгол өв соёлд халдан, үндэсний дархлааг үгүй хийх гэж байж болзошгүй гэсэн эмзэглэл байдгаа уяачдын төлөөлөл хэвлэлийнхэнд дуулгана билээ. 
Хэвлэлийнхний тайлбар хүссэн дараагийн асуудал бол монгол наадам, морин уралдаан бийлэгжүү хэдхэн хүний зугаа цэнгэл болж байна гэсэн нийгмийн таагүй хандлагын тухайд байлаа.
Энэ талаар тэргүүлэгчид олон талын тайлбарыг өгч, баян, бийлэгжүү гэгдэн нүд үзүүрлэгдээд байгаа дээрх хүмүүс монголын хурдан морины хөгжилд үнэтэй хувь нэмрээ оруулж буй гэдгийг чухалчилсан юм. Өөрөөр хэлбэл тэд малчдад хөрөнгө оруулалт хийж, ажлын байраар ханган, олон айл өрхийг амьжиргааны эх үүсвэртэй болгож байгаа гэлээ. Мөн улсын баяр наадмаас бусад томоохон уралдаанууд дээрх бизнесменүүдийн оролцоо дэмжлэгтэйгээр зохион байгуулагддаг болохыг сануулсан юм.
Мориныхоо зүсийг мэдэхгүй, уяаны ажилд нь оролцдоггүй цагаан захтнууд уяачийн цол хэргэмийг үнэгүйдүүлж байгаа тухай асуултанд Ерөнхий нарийн бичгийн дарга П.Сэргэлэн хариулахдаа: "ММСУХ-ны зүгээс уяач, морины эзэн хэн ч байсан ялгаагүй уяач л гэж үздэг. Яагаад гэхээр энэ хүмүүс Монголын хурдан морины хөгжилд өөрийн гэсэн хөгжилд хувь нэмрээ оруулж байгаа. Дээр нь бүгд л ажлын зав чөлөөгөө харж байгаад адуун дээрээ очиж, морьдынхоо уяаны ажилд оролцдог. Туршлагатай олон жил морь уясан уяачдаас зөвлөгөө авч, сүүлийн торгон мөчийн уяа сойлгыг тааруулуулдаг нь үнэн” хэмээсэн юм.
Энэ мэтчилэн сэтгүүлчид нийгэмд сөрөг ташаа ойлголтуудыг төрүүлээд байсан олон чухал асуудлыг хөндөж, ММСУХ-ны удирдлага, уяачдын төлөөлөл ч тохирох тайлбарыг хийсэн.
Эцэст нь ММСУХ-ны удирдлагууд цаашид хэвлэл мэдээллийнхэнтэй холбоотой байж, мориор дамжсан үндэсний өв соёлоо хамгаалан, хойч үедээ өвлүүлэх үйлсэд хамтран зүтгэхээ амлалаа.
А.Тэлмэн