Хурд хайрлан, хийморь тэтгэгч

Уясан хүлгээрээ овоглож, алдаршсан уяачид олон бий. Тэдний нэг нь Дорноговь аймгийн Дэлгэрэх сумын уугуул, Монгол Улсын Алдарт уяач Уламбаярын Нямбуу агсан юм.
Нэгдлийн сүргээс шинжин байж уясан зээрд морь нь түүнд 13 түрүү, долоон айргийг авчирсан бөгөөд олноо Нямбуугийн “Нэгдэл” зээрд хэмээн алдаршсан билээ. Тайж угшилтай Нэгдэл зээрд уясан эзэн унасан хүүхэд  наадамчин түмнээ олонтаа баярлуулсаны дотор 1991 онд аймаг байгуулагдсаны 60 жилийн ой, 1993 онд Ноён хутагт Данзанравжаагийн мэлмий гийсний 190 жилийн ойн их баяр наадмуудад магнайдаа тоосгүй түрүүлж байсан нь хамгийн бахдалт агшнуудын нэг байсан хэмээн уяач нь онцолсон удаатай. Нэгдэл зээрд 1982 оны унага бөгөөд 1998 онд 16 настайдаа хийдийн ойд уралдан зодог тайлж байсан гэдэг.
Нэгдэл зээрдийн эзэн 1938 онд Дэлгэрэх сумын нутаг Шарга хэмээх газар мэндэлсэн бөгөөд тэр үеийн жишгээр сумын  бага сургуулийн дөрөвдүгээр ангийг дүүргэн, түүнээс хойш мал маллах болжээ. Дорнын их говиос тодорсон улсын цолтнуудын анхдагч У.Нямбуу агсан шар цоохор морио айрагдуулан амжилтын гараагаа эхэлсэн бөгөөд нэгэн цаг үеийг эзэлсэн нэрт уяач хэмээгдэн нутаг нугынхандаа хүндлэгдэж явсан юм. Уясан болгон нь шахуу түрүүлж айрагддаг Нямбуу агсныг нутгийнхан нь  “адуу таньдаг нүдтэй, айраг амсах хувьтай аргагүй сайн уяач байсан” хэмээн тодорхойлох нь олонтаа. Нээрэн ч Алдартын нүд унагасан адуу давхихгүй, айрагдаж түрүүлэхгүй байх нь ховор байсан гэдэг юм билээ.
Түүний баталгаа болгож цөөн хэдэн жишээг дурдваас:
Монгол Улсын Алдарт уяач “Торгон” хэмээх Дашнямд өгсөн хар даага нь уралдсан болгондоо түрүүлж айрагдан, эрхэм уяачийг төрийн хишиг хүртэхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан хэмээдэг. Түүнчлэн Бат-Очироос Санзайжавын адууны угшилтай  шарга азаргаа авч тав түрүүлгэж байсан төдийгүй үр төлүүдийг нь ч гэсэн урамтай сайхан  хурдлуулж, адуунд дуртай олон эрхэмд хурд хайрласан юм.
Тэрхүү шарга азарганы төлүүдийн нэг бор хонгор азарганы эр төл болгон нь хурдалсан хэмээдэг. Хүү Өнөрболдынх нь  хүрэн халзан азарга гэхэд л том бага наадмуудаас 17 медаль хүртэж байсан бол сумын Алдарт уяач У.Төмөртогоогийн будан азарга сумдын ой болон сумын баяр наадамд ес түрүүлжээ. Мөн сумын Алдарт уяач М.Одбаярын хүрэн азарга “Хутагтын хурд-2009” хаврын бүсийн уралдаанд аман хүзүүдэж, тэр жилээ аймгийнхаа баяр наадамд түрүүлсэн байна. Бор хонгор азарганы өөр нэгэн төл сумын Алдарт уяач М.Өнөрболдын хар азарга 2009 оны аймгийн баяр наадамд аман хүзүүдэж, 2010 онд түрүүлж байсан бол З.Бат-Эрдэнийн хээр соёолон 2012 онд сум, аймгийн баяр наадамд мөн л түрүүлж, 2013 онд Данзанравжаагийн мэлмий гийсний 210 жилийн ойд аман хүзүүдсэн байдаг. Өөрөөр хэлбэл Алдарт  уяачийн шинжин таньж авсан  шарга азарга өөрөө хурднаас гадна үр төл сайтай хурдан буян байжээ хэмээн дүгнэж болохоор. Алдартаас хурдны хишиг хүртэн түүгээрээ урамтай сайхан наадаж буй олон эрхмүүд бий бөгөөд олонх нь сум, аймгийн цолонд хүрснийг дуулгах нь зүйтэй байх.
Ийнхүү  хүлгийн хийморьт сүслэгч олон эрчүүдэд хүслийн жигүүр хайрласан буурал уяач 1993 онд Монгол Улсын Алдарт уяач хэмээх эрхэм цолны эзэн болсон бөгөөд 2004 онд бурхны хүлгийн уяаг тааруулахаар одсон аж.