Унаач Г.Алтантөгс: Удмаа дагаад бөх болно

Их монгол улс байгуулагдсаны 807, АХ-ын 92 жил, Үндэсний их баяр наадмын хурдан морины уралдааны эрлийз дунд насанд 67 дунд үрээ гараанаас гарч Өмнөговь аймгийн Даланзадгад сумын уугуул Б.Бадраагийн өсөх зээрд айргийн таваар хурдлан ирсэн билээ. Зээрд хязааланг 13 настай Ганчимэгийн Алтантөгс хүү унаж хурдлуулсан нь энэ юм. Бяцхан унаач энэ жил улсаас нэгг, бүсээс хоёр айрагтай тун ч одтой наадаад авчээ. Тэрээр баяр наадмын дараа Архангай аймгийн 90 жил, хангайн бүсийн даншиг наадамд Уул уурхайн сайдын зөвлөх, Архангай аймгийн Өндөр-Улаан сумын харьяат “Азарга” багийн уяач Ч.Түмэнбаярын Магнай хээр хязааланг дөрөвлүүлж, хар бор даагыг нь тавлуулан ийнхүү амжилтын цуваа нэмжээ. Ингээд  түүнтэй ярилцсанаа хүргэж байна.
-Манай уншигчдад өөрийгөө дэлгэрэнгүй танилцуулна уу?
-Намайг Ганчимэгийн Алтантөгс гэдэг. Би Булган аймгийн Хишиг-Өндөр сумын уугуул. Энэ жил 12 настай. Одоо Өлзийт хорооллын дунд сургуулийн 7-р ангид сурдаг. Ам бүл 4. Хотод амьдрах болоод гурван жил болж байна. Анх МУ-ын Тод манлай уяач А.Батсүх ах маань морь унуулахаар авчирч байлаа.
-Уралдааны морь унаад удаж байна уу?
-Таван жил болж байна.
-Энэ хугацаанд айраг түрүү олныг цуглуулав уу?
-Тэгэлгүй яахав. Олон айраг түрүүтэй шүү. Энэ жил гэхэд улсын наадмаас нэг, бүсээс хоёр айраг, аймаг сумаас хоёр түрүү авлаа.
-Тод манлайн уясан морьдыг унадаг уу?
-Тийм ээ.
-Танай галд унаач хүүхдүүд олон уу?
-Манай “Богдхан” галд унаач хүүхдүүд олон бий. Би насаараа дунд  “үеийн гишүүн” гэх үү дээ. Бид  аль уралдаанд оролцож ирчихээд, сонин сайхнаа хуваалцах гэж яарцгаадаг гээд бод доо. Хааяа цуглаж суугаад хурдан морины тухай ярих дуртай. Морь унаад түрүүлж айрагдуулах үнэхээр гоё доо.
-Чөлөөт цагаараа юу хийх дуртай вэ?
-Мэдээж морь унах дуртай. Бас галынхаа хөвгүүдтэй бөх барилдана. Том болоод бөх болно гэж боддог юм. Би чинь МУ-ын начин Чапаев Дашзэвэгийн төрсөн дүүгийн хүүхэд байгаа юм. 1942 онд Булган аймгийн Хишиг-Өндөр суманд төрсөн бөгөөд багаасаа  шөрмөстэй, ноцолддог хүүхэд байсан гэж түүний тухай уншиж байлаа. Ах Сэрээнэн нь бас орон нутагтаа шаггүй барилдчихдаг бөх байсан гэсээн.  Бас  эмээгийн талд МУ-ын гавьяат дуучин байдаг гэж ярьдаг юм. Гэхдээ би сайн мэдэхгүй л дээ.
-Тийм үү? Тэгвэл удмаа дагаад бөх болох нь дээ?
-Одоохондоо бөхийн секц дугуйланд явдаггүй л дээ. Яваандаа үндэснийхээ бөхөөр хичээллэж байгаад улсынхаа наадмаар зодоглоно гэж мөрөөддөг.
-Энэ жил хэдэн насны морь унасан бэ?
-Хязаалан, даага, шүдлэн, их нас унаж уралдаад нэг айраг авсан. Хоёр нь арав гаргаж давхисан л сонинтой.
-Ингэхэд анхны уралдаанынхаа тухай сонирхуулаач?  
-Анхны уралдаанаар их сандарч байж билээ. Хишиг-Өндөртөө л уралдсан юм. Азарга, их нас унаж, азаргаа түрүүлгэчихээд үнэхээр их баярласан ч их насаа хойгуур оруулчихаад жоохон гонсойсон. /инээв/
-Ярилцсанд баярлалаа. Сүүлийн асуултыг дүүдээ үлдээж байна? 
-“Тодмагнай” сэтгүүлээр дамжуулан унаач найз нартаа сурлага хөдөлмөрийн өндөр амжилт хүсье. Олон айраг түрүү авахыг хүсье.

П.Ундраа