М.Чинбаяр: Анх удаа морь унаж уралдаад нэг түрүү, хоёр айраг авчихаад одоо шигээ догдлоогүй

Баяр наадмын бахархал болсон унаачдын нэг ММСУХ-ны 2012 оны шилдэг унаач М.Чинбаяр өнгөрсөн жил улс бүсийн наадмаас хоёр түрүү, таван айраг хүртсэн бол 2013 онд энэ амжилтаа олон айраг түрүүгээр үргэлжлүүлээд байгаа билээ. Жаахан биедаа багтамгүй хэрсүү унаач хөвгүүдтэй яриа дэлгэх нь  ямагт өхөөрдөм байдаг юм. Тэрээр АХ-ын 92 жилийн ойн баяр наадмаар  Төв аймгийн Зуунмод сумын уяач С.Батдоржиийн хул даагыг айргийн гурваар хурдлуулаад байхад нь  яриа өрнүүлсэн юм.
-Миний дүү хэдэн настай юм бэ?
-Би 12 настай. Намайг таван настай байхад аав маань морь унахыг зааж өгч байсан юм. Тэр жилээ Баян суманд Болдоо гэж ахын уясан морьдыг унаж нэг түрүү, хоёр айраг авч байлаа. Анх удаа уралдаад айраг түрүү авсан болохоор аав маань их баярласан. Би өөрөө жоохон байсан болохоор одоо шигээ догдлоогүй санагддаг юм. Түүнээс хойш тасралтгүй хурдан морь унаж байна.
-Аав тань морь уядаг юм уу?
-Үгүй ээ. Тэр үед аав маань айлын адуу малладаг байсан юм. Би айлын бага. Одоо би галдаа амьдардаг.
-Аав ээжээсээ тусдаа амьдрах хэцүү юу?
-Галдаа амьдардаг болоод багагүй хугацаа өнгөрч байна. Манай гал чинь унаач хүүхдүүд олонтой. Зундаа 15,16-уулаа болчихно. Найз нартайгаа хамт байгаа болохоор гэрээ санах зав гардаггүй юм. Зун наадам дуусаад, өвөл бол сурагчдын амралтаараа гэртээ харьдаг. Удаан хол байж байгаад гэртээ очоод  ээжийнхээ гарын хоолыг идэх бас гоё шүү.
-Хамгийн гоё наадмынхаа тухай бидэнд ярьж өгөөч?
-Дээр хэлсэн дээ. Баян сумын наадамд анх түрүүлж байсан гэж. Тэр анхны уралдаан гэдгээрээ санаанд тод үлдсэн байдаг юм. Харин хамгийн гоё гэвэл Есөнзүйлийн даншиг байна. Даагатайгаа  түрүүлээд ирэх үнэхээр гоё байсан.  Ер нь айраг түрүү хүртэх сайхан л даа.
-Шантрах үе гарч байв уу?
-Бараг гарч байгаагүй ээ. Хүмүүс хаврын бүсийн уралдааныг үзчихээд аймаар байсан уу гэж их асуудаг. Бидний хувьд бол ялгаагүй л дээ. Гэхдээ агсардаггүй номхон морьтой уралдахад амар байдаг юм. Ааштай морьтой бол хойгуур л орчих гээд байна шүү дээ. Нэг удаа надад тийм зүйл тохиолдож байсан. Хойгуур орчихоод хэсэгтээ урам хугарсан.
-Чиний хувьд хамгийн гоё баяр аль вэ?
-Унаач хүүхдүүд бидний хувьд наадамд их дуртай. Уралдаад давхиж байх үнэхээр гоё. Гэхдээ бас их хариуцлагатай ажил байгаа юм. Яагаад гэвэл олон сарын өмнөөс уяач ах нарынхаа бэлтгэж, сойсон морьдыг унаж, чансааг нь шалгана гэдэг амаргүй. Мэдээж бүгдээрээ л түрүүлнэ гэж уралддаг. Наадам дөхөөд ирэхээр аяндаа л баяр хөөр төрөөд л, өөрийн эрхгүй яараад эхэлдэг юм.
-Том болоод ямар мэргэжилтэй болох вэ?
-Уяач болно гэж бодож байгаа. Уяж сойсон морьдоо түрүүлгээд хөлсийг нь арчин жаргалтай зогсох уяач ах нарыг харахаар өөрийн эрхгүй ийм л уяач болно доо бодогддог юм.

П.Ундраа