Алдархаанаас төрсөн улсын Алдартууд

Завхан аймгийн Алдархаан сумаас төрсөн Монгол улсын Алдартууд тэдний гарсан амжилтуудыг сонирхуулж байна.

Монгол улсын Алдарт уяач Данзангийн Санжаадорж
1942 оны өвөл Завхан аймгийн Алдархаан сумын нутаг Богдын гол багийн нутаг болох Байшинт гэдэг газар Данзангийн 2 дугаар хүү болон мэндэлжээ. 1963-1666  онуудад  Дархан хотын 030 дугаар ангид алба хааж, 1967 онд Алдархаан сумын “Партизан”, “Чойбалсан” нэгдлийн адуучин болсноор уяачийн гараагаа эхэлж байлаа. Түүнээс хойш 2012 оныг хүртэл бүс, аймаг, сумын наадмаас нийт 11 түрүү, 36 айраг авсан байна. Түүний энэ амжилтыг үнэлэн 1995 онд Завхан аймгийн Дөрвөлжин сумын нутаг Сархайрханы даншиг наадмын үеэр Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Монгол Улсын Алдарт уяач цолыг олгожээ.
Д.Санжаадорж Алдартын хурдан морьдын амжилтаас:
*1973 онд Ардын хувьсгалын 52 жилийн ойгоор халиун халтар шүдлэн аман хүзүү,
*1974 он Ардын хувьсгалын 53 жилийн ойгоор халиун халтар шүдлэн айргийн гурав,
*1978 онд ягаан бор даага түрүү,
*1980 онд халиун халтар их нас айргийн гурваар,
*1981 оны Ардын хувьсгалын 60 жилийн ойгоор халиун халтар их нас айргийн таваар, хонгор азарга аман хүзүү,
*1982 оны Ардын хувьгалын 61 жилийн ойгоор хонгор азаргаа түрүүлгэж, хондон даагагаа гуравлуулсан.
*1983 он буюу Ардын хувьсгалын 62 жилийн ойн баяр наадамд хонгор азаргаа гуравлуулж, хул шүдлэн, хар даагаа тус тус айргийн гурваар хурдлуулжээ.
*1984 он Ардын хувьсгалын 63 жилийн ойгоор хонгор азаргаа дөрөвлүүлж, хул хязаалангаа түрүүлгэжээ.
*1985 он Ардын хувьсгалын 64 жилийн ойгоор хонгор азаргаа аман хүзүүдүүлж, хээр даагаа айргийн 3, хул соёолонгоо аман хүзүүдүүлжээ.
*1986 он Ардын хувьсгалын 65 жилийн ойн баяр наадмаар хонгор азаргаа аман хүзүүдүүлж, хул алаг шүдлэнгаа айргийн таваар хурдлуулжээ.
*1987 оны Ардын хувьсгалын 66 жилийн ойн баяраар хээр шүдлэнгээ гуравлуулжээ.
*1988 он Ардын хувьсгалын 67 жилийн ойгоор хар соёолонгоо айргийн таваар хурдлуулав.
*1989 он Ардын хувьсгалын 68 жилийн ой хар хязаалан таваар, ягаан бор соёолон дөрвөөр,
*1990 он Ардын хувьсгалын 69  жилийн ойгоор Хондон даагаа түрүүлгэв.
*1991 онд Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойгоор улаан хязаалан айргийн дөрвөөр,
*1992 онд Ардын хувьсгалын 71 жилийн ой, аймгийн 70 жилээр халиун азарга дөрөвт,
*1993 онд Ардын хувьсгалын 72 жилийн ойгоор халиун азарга таваар,
*1994 онд Ардын хувьсгалын 73  жилийн ойгоор халиун азарга дөрвөөр,
*1995 онд Ардын хувьсгалын 74 жилийн ойд халиун азарга гурваар,
*1996 онд Ардын хувьсгалын 75 жилийн ойгоор хүрэн даага аман хүзүү,
*1997  онд Ардын хувьсгалын 76 жилийн ойгоор хүрэн шүдлэн аман хүзүү,
*1998 он Ардын хувьсгалын 77 жилийн ойгоор хүрэн хязаалан айргийн 3, халиун азарга түрүү, хүрэн соёолон айргийн дөрвөөр,  /Улиастай хотын 265 жилийн ой/ ,
*1999 онд Ардын хувьсгалын 78 жилийн ойгоор халиун азарга аман хүзүү, Хөх саарал азарга 4,
*2004 онд Ардын хувьсгалын 83 жилийн ойгоор хонгор шүдлэн түрүүнд тус тус хурдалжээ. Тэрээр сум, баг, бусад наадмаас 50 гаруй түрүү, айраг хүртээд байгаа юм.
                                                                                                                                                        

Монгол улсын Алдарт уяач, аймгийн хурц арслан Гүмбэнгийн Лааганжав
Гүмбэн овогтой Лааганжав 1940 онд Говь-Алтай аймгийн Хөх Морьт суманд төржээ. Говь-Алтай аймгийн Хөх Морьт сумын бага сургуулийг төгссөн бол  1964-1986 онуудад Завхан аймгийн 2-р баазад тээврийн жолооч, 1986-1995 он хүртэл Алдархаан сумын Өгөөмөр багт мал маллаж байсан.
Хурдан морь уралдуулж байсан амжилтаас:
1989 – Ардын хувьсгалын 68 н жилийн ойгоор их наст түрүү магнай
1990- Ардын хувьсгалын 69-н жилийн ойгоор их наст түрүү магнай
1992- Ардын хувьсгалын 71-н жилийн ойгоор их насны морь айргийн гурав. Мөн онд Алдархаан сумын 70-н жилийн ойгоор их насны морь аман хүзүү
1985- Идэр сумын 20-н жилийн ойд их насны морь айргийн 3
1988- Ардын хувьсгалын 67-н жилийн ойд их насны морь 6-р байр
1995- Аймгийн баяр наадамд соёолон 5-р байр
Монгол Улсын батлан хамгаалах нийгэмлэгийн төв зөвлөлийн тэргүүлэгчдийн 1995 оны 6-р сарын 28-ны өдрийн 51-р тогтоолоор Монгол Улсын алдарт уяач цолыг олгосон юм.
Хурдан морь уяхын зэрэгцээ үндэсний бөхийн спортоор хичээллэж аймгийн хурц Арслан цол хүртэж байжээ.  Үндэсний бөхөөр 1961 онд Ардын Хувьсгалын 40-н жилийн ойгоор түрүүлж, 1975 онд Ардын Хувьсгалын 54-н жилийн ойгоор дахин түрүүлсэн юм. 1973 онд Ардын Хувьсгалын 52 жилийн ойгоор мөн түрүүлж 1966 , 1976 , 1977 онуудад үзүүрлэж 1970 , 1971 , 1980 онд шөвгийн 4-т үлдэж байжээ.       

                                                             
Монгол улсын Алдарт уяач Жигмэдийн Санжаа
      1937 онд  Алдархаан сумын Богдын гол багийн Өвтийн голд төрсөн. 1968 оноос хурдан морь уяж эхэлсэн. 1968 онд аймгийн баяр наадамд Хар халтар шүдлэн аман хүзүү, 1969 онд Буурал морь айргийн дөрөв,1986 онд хээр даага түрүү, 1987 онд хүрэн даага түрүү, хээр шүдлэн түрүү, 1988 онд хүрэн шүдлэн түрүү, 1989 онд хүрэн хязаалан түрүү,1992 он хүрэн азарга айргийн тав, 1993 он хүрэн азарга, айргийн гурав, 1994 он хүрэн азарга түрүү, 1996 он хүрэн азарга айргийн гурав,1998 он хүрэн азарга түрүү, 1999 он хүрэн азарга түрүү, хээр морь айргийн тав, 2000 он хүрэн азарга түрүү , 2004 он хээр азарга түрүү, цавьдар азарга айргийн гурав, хүрэн азарга айргийн таваар давхиж зодог тайлсан байна. Хүрэн азарга нь аймагт 7 түрүү , 5 айраг авчээ.
Ж.Санжаа нь сум, баг, бусад наадмаас нийт 30 гаруй айраг түрүү авсан бөгөөд энэ амжилтаараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2001 оны 85 дугаар зарилгаар Монгол улсын Алдарт уяач цолоор шагнажээ.
                                                                                                                                                                   

П.Ундраа